Marcus Aurelius Antoninus Augustus (often referred to as "the wise") was Emperor of the Roman Empire from 161 to his death in 180. He was the last of the "Five Good Emperors", and is also considered one of the more important Stoic philosophers. His two decades as emperor were marked by near continual warfare. He was faced with a series of invasions from German tribes, and by conflicts with the Parthian Empire in the east. His reign also had to deal with an internal revolt in the east, led by Avidius Cassius.
Marcus Aurelius' work Meditations, written in Greek while on campaign between 170 and 180, is still revered as a literary monument to a government of service and duty and has been praised for its "exquisite accent and its infinite tenderness."
Overpeinzingen van Marcus Aurelius stak als een reddingsboei uit boven de golven van mijn buiktyfus In mijn koortsachtige toestand voelde dit werk als een hedendaagse openbaring, vergelijkbaar met een katholiek die de Bijbel herontdekt. Marcus Aurelius' filosofie diende als mijn rots in de branding, een baken van wijsheid te midden van fysieke ontberingen.
De schoonheid van zijn inzichten en de kracht van zijn citaten waren als een medicijn voor de ziel, een spirituele oase in mijn zieke dagen. Zijn woorden fungeerden als een gids, inspirerend om verder te gaan na mijn pauze met ziekte, een herrijzenis van kracht en doorzettingsvermogen.
Hoewel sommigen de herhaling in zijn geschriften als een zwakte zien, ontdekte ik dat het juist de diepte van het stoïcijnse gedachtegoed benadrukte. De constante terugkerende thema's dienden als een echo van waarheden die ik nodig had te absorberen.
Dit boek is niet alleen een verzameling filosofische overpeinzingen; het is een gids voor zelfontdekking, een metgezel in tijden van ziekte en gezondheid. Voor hen die zoeken naar betekenis te midden van tegenspoed, raad ik Overpeinzingen aan als een meesterwerk dat troost biedt en de geest verheft. Het is meer dan een boek; het is een reis door de ziel.
Minder indrukwekkend dan Seneca en Epictetus, maar dat kan ook zijn omdat ik inmiddels veel van deze school gelezen heb. Maar zeker waard en interessant om deze klassieker te lezen.
Prettige vertaling die het een toegankelijke kennismaking maakt met het stoïcijnse gedachtegoed van Marcus Aurelius. Er zitten overdenkingen bij waar ik helemaal niks mee kon maar ook tijdloze gedachten die vol inspiratie zitten.
Toppers zoals: “Bezit gij rede? Jazeker. Waarom gebruikt ge die dan niet?”
En: “Als ge niet uw hele leven en ook niet uw jeugd aan de waarheid hebt gewijd, dan hoeft ge u niet op de borst te slaan. Voor vele anderen en ook voor uzelf is het duidelijk dat ge reeds ver van de waarheid verwijderd zijt, dat wil zeggen, dat ge er een janboel van hebt gemaakt.”
Maar ook: “Wat wilt ge meer dan een mens goed doen? Is het u niet voldoende i.o.m. uw natuur te handelen? Wenst ge daarvoor ook nog een beloning? Dat zou zijn alsof het oog een vergoeding vroeg voor het kijken of de voeten voor het lopen. Evenals deze lichaamsdelen bestaan om datgene te doen waartoe zij speciaal zijn uitgerust en juist daardoor hun eigen karakter verkrijgen, zo is de mens geschapen tot weldoen. En wanneer hij weldoet of anderszins het gemeenschappelijk welzijn ondersteunt, dan heeft hij tot stand gebracht waartoe hij is uitgerust en zichzelf gevonden.”
Leuk om te lezen met in het achterhoofd dat je de gedachten van een Romeinse keizer zit te bekijken. Je kunt zitten fantaseren over welke gedachten op welk moment in zijn leven zouden zijn opgeschreven.
Verder is het een soms wat langdradige intro in het stoïcisme, en het herhaalt zich regelmatig (het zijn dan ook overpeinzingen). Het nodigt wel uit tot het verder op onderzoek uit gaan naar het stoïcisme, andere stromingen of historische personen die je nog niet kent.
Marcus Aurelius, de keizer-filosoof die van 161 tot 180 over het immense Romeinse Rijk heerste, is de laatste grote vertegenwoordiger van de antieke Stoa. In de Persoonlijke notities, die hij waarschijnlijk tussen 170 en 180 in zijn legertent schreef, geeft Marcus Aurelius zich rekenschap van zijn idealen en twijfels.
Wijze van lezen:
Recensie-exemplaar ontvangen van uitgeverij Ankh-Hermes in ruil voor mijn recensie
Uitgeverij: Ankh-Hermes
Genre: Non-Fictie
Cover en flaptekst:
Een smaakvolle hardcover die een zwart symbool is bedekt tegen een witte achtergrond. Ingetogen.
Een informerende flaptekst
Mooie quotes:
Pagina 172
36. Mens, u hebt geleefd als burger van deze staat. Wat maakt het uit of u er vijf of honderd jaar hebt doorgebracht? Wat volgens de wet gebeurt is voor iedereen hetzelfde. Waarom zou u bang zijn? Het is geen tiran of een onrechtvaardig rechter die u uit deze staat wegneemt, maar de natuur zelf, die u er destijds ook in heeft geplaatst. Het is als de regisseur die een toneelspeler van het toneel stuurt, waarna de toneelspeler zegt: ‘Maar ik heb nog maar drie van de vijf bedrijven gespeeld!’ Dat is misschien zo, maar in het leven vormen die drie bedrijven het hele spel. Want hij die het stuk heeft geschreven en destijds heeft bepaald hoe het eindigt, is verantwoordelijk voor dit uiteenvallen. U bent voor geen van beide verantwoordelijk. Vertrek daarom goedgezind, want goedgezind is ook hij die u wegstuurt.
Mooie tekst:
Pagina 11:
Wie zijn aandacht niet richt op wat zich afspeelt in de ziel van een ander is niet ongelukkig, maar wie zijn eigen zielenroerselen niet aandachtig volgt, moet wel ongelukkig zijn.
Het verhaal:
Met Overpeinzingen van de Romeinse keizer Marcus Aurelius (161-180) vind je richtingwijzers naar innerlijke rust en ethische zekerheid in een ogenschijnlijk chaotische wereld. Aurelius adviseert je om los te laten waar je geen invloed op hebt, en te focussen op je eigen wil en perspectief. De keizer zag zijn wereld geteisterd worden door natuurrampen en oorlog. Te midden van deze uitdagingen schreef hij deze overpeinzingen in zijn dagboek. Vandaag de dag leest zijn levensfilosofie actueler dan ooit.
Marcus Aurelius wordt beschouwd als de laatste grote vertegenwoordiger van de Stoa, een filosofische stroming in de klassieke oudheid. Tijdens zijn veldtochten hield hij een filosofisch dagboek bij. Deze persoonlijke aantekeningen laten hem zien als een van de nobelste figuren uit de klassieke oudheid. Marcus Aurelius' stoïcisme is vooral een praktische levensfilosofie.
Overpeinzingen bevat een gevarieerde collectie fascinerende spirituele ontboezemingen en overdenkingen. Ze zijn ontstaan tijdens zijn moeizame zoektocht naar zichzelf en naar de zin van het universum. Ze vertellen over twijfel en wanhoop, maar ook over overtuiging en vervoering.
Uit de inleidende tekst bij Overpeinzingen: 'Deze geschriften bevatten veelvuldige aanwijzingen hoe men zich zo kan gedragen dat men leeft in overeenstemming met de natuur. Hierbij dient men voor ogen te houden dat de stoïcijnen een leven overeenkomstig de natuur beschouwen als de weg die leidt tot het voornaamste doel van de mens: volkomen geluk. De beschouwingen van Marcus Aurelius ‘tot zichzelf’ zijn het resultaat van een levenslange zelfbeschouwing en kunnen eenieder die geluk zoekt vele waardevolle aanwijzingen geven.'
Mijn leesbeleving:
Het boek begint met een achtergrond verhaal over Marcus Aurelius. Zijn leven vanaf geboorte tot sterven in vogelvlucht. Zo wordt hij wat minder ongrijpbaar en zie je duidelijker hoe hij als mens, man en keizer (in opleiding) zijn leven vorm gaf.
Van tevoren had ik gedacht dat dit boek een weergave zou zijn van dagboek aantekeningen van Marcus Aurelius. Ik had niet de losse genummerde uitspraken verwacht. Daar moest ik eerst heel erg aan wennen.
Ook kon ik dit boek niet in een keer uitlezen. Eerst voelde het voor mij alsof ik het leven wat ik leidde volgens Marcus Aurelius niet goed genoeg leefde. Totdat ik erachter kwam dat het gedachten van hemzelf waren.
Wat opviel is dat hij heel scherpzinnig, spiritueel, diepgaand, nederig en voor zijn tijd heel erg voorop lag op anderen in zijn denken. Als je dan de opsommingen opnieuw leest zijn ze fascinerend. Niet allemaal van een gelijke schoonheid.
Ook was ik het niet overal mee eens. Maar het zet je aan het denken over hoe jezelf het leven leidt. Datgene wat voor jou belangrijk is. Wat schenkt je vreugde, genot en voldoening en wat is juist angstaanjagend, traumatisch of onoverkomelijk?
Voor mij was het zo nu en dan alsof Marcus Aurelius naast mij op de bank zat. Omdat hij zo overtuigend overkwam in zijn overpeinzingen. Vaak ook belerend, maar misschien niet zo bedoeld maar ook een poging tot troost, rust geven, iets wat ingewikkeld lijkt los te pluizen en simpeler en dragelijker te maken. Dat inspireerde wel.
Niet dat ik mijn hele leven nu om ga gooien maar ik neem enkele van zijn overpeinzingen wel mee in mijn zoektocht naar mijn innerlijke vrede en geluk. Mijn nut van mijn bestaan en hoe ik verder wil en kan groeien.
Bijzonder is het dat deze zielenroerselen of overpeinzingen die hij in een tijd schreef die ver achter ons ligt bewaard zijn gebleven. De stoïcijnse filosofie die hij aanhing gaat me nog boven de pet. Naar aanleiding van dit boek heb ik diverse artikelen online opgezocht om te proberen te begrijpen hoe Marcus Aurelius tot deze overpeinzingen of inzichten kwam.
In de toekomst wil ik naar aanleiding van dit boek wel meer lezen over filosofie. Momenteel luister ok het boek “Socrates op sneakers” van Eke Wiss. Ook dat is een zeer indrukwekkend verhaal en verandert je kijk op de wereld. Het werkt verdiepend.
Mijn mening:
Ik geef 4 sterren.
Ik heb naar aanleiding van dit boek nieuwe dingen geleerd over de tijd waarin Marcus Aurelius leefde, de stoïcijnse filosofie en ik heb zijn overpeinzingen leren kennen.
Het las niet super prettig door de genummerde opsommingen daar waar ik een aansluitend dagboek verhaal verwachtte. Toch vond ik het bewonderingswaardig hoe diepgaand, spiritueel, doorgrondelijk, troostend en toch ook inspirerend de overpeinzingen van Marcus Aurelius zijn.
Ik ben blij dat zijn dagboek aantekeningen bewaard zijn gebleven voor de huidige generatie. Zodat een ieder er mee kan doen wat hij of zij wil of niet.
In de toekomst lees ik graag meer van dit soort boeken. Niet dat ik nu overtuigd stoïcijns filosoof ben maar ik heb er wel persoonlijke levenslessen uit getrokken.
Ik zie Marcus Aurelius bij het licht van een kaars ietwat onderuit gezakt zitten voor zijn tent schrijven. Nu en dan kijkt hij op om na te denken of te mijmeren. Terwijl als de ochtend komt de wereld om hem heen weer in brand staat door oorlog. Dat hij dan zijn taken als keizer weer moet oppakken. En weer daadkrachtig en direct moet handelen. Ver weg van zijn diepgaande filosofische gedachtegang over hoe hij de wereld ziet.
Ik kwam bij dit boek terecht na het lezen van "eendagsvlinders' van Irvin Yalom. Daarin kwam in de vertaling de volgende tekst voor uit overpeinzingen. " We zijn allen eendagsvlinders;dit geldt evenzeer voor degene die zich herinnert als voor datgene wat men zich herinnert. Degene die herinnert en diegene die wordt herinnerd, zij allen leven kort. Want binnenkort zult ge niemand en nergens zijn." Deze vertaling spreekt mij meer aan dan die in boek12:21. Afgezien daarvan is dit een interessant werkje wat in deze tijd meer promotie zou mogen krijgen. We gaan als mensen steeds moeilijker om met tegenslag, ziekte en dood. Ook de korte lontjes in de omgang met onze medemensen kunnen veel opsteken van deze overpeinzingen. Ik heb het in drie dagen uitgelezen en dat is geen aanrader. Er komen in e verschillende boekdelen teveel herhalingen voor die je dan als lezer in te korte tijd te verwerken krijgt. Dit is volgens mij een ideaal boekwerk voor op het toilet thuis of op het nachtkastje. Af en toe een paar overpeinzingen draagt volgens mij bij aan ons besef van onze rol in het algemeen belang. Ook de mate van onverstoorbaarheid wordt er zonder meer door gediend. Kortom de focus op wat er werkelijk toe doet.
Stoicism straight from the source. More a history book than anything but if you view it through that lens it can still provide a lot of practical value.
p. 15: "Catulus gaf mij de raad het verwijt van een vriend, zelfs al was het ten onrechte, niet achteloos terzijde te schuiven, maar te proberen de vriendschapsband te herstellen".
p. 22: "Zeg tot uzelf bij het aanbreken van de dag: vandaag zal ik allerlei mensen ontmoeten: de bemoeial, de ondankbare, de onmatige, de bedrieger, de afgunstige, de eenzelvige. Ze werden zo omdat ze goed niet van het kwaad kunnen onderscheiden".
p. 24: "Degene die niet zijn aandacht richt op wat zich afspeelt in de ziel van een ander, is niet ongelukkig; maar zij die de roerselen van hun eigen ziel niet nauwlettend volgen, moeten wel ongelukkig zijn".
p. 25: "Terecht en waardig aan de filosofie zegt hij dat het zondigen dat met genot in verband staat enstiger veroordeling verdient dan het zondigen dat van pijn vergezeld gaat; in het algemeen wordt de een woedend door de pijn van het onrecht dat hem is aangedaan, en de ander kwaad uit eigen beweging, omdat hij uit genot tot handelen wordt aangezet".
p. 25: "Laat uw daden, woorden en gedachten zijn als van iemand die elk moment het leven kan verlaten".
p. 76: "Denk niet dat wanneer iets erg moeilijk voor u is, het ook voor een ander ondoenlijk zal zijn, maar bedenk veeleer dat alles wat enig mens ook mar kan doen en wat tevens in overeenstemming is met de menselijke aard, ook voor u bereikbaar is".
p. 85: "Het is niet nodig dat wij ons over een bepaald ding een oodeel vormen of zorgen maken, want de dingen op zich hebben niet de macht gekregen om een oordeel over zich te doen vormen."
p. 86: "Oefen u erin om nauwkeurig naar de woorden van een ander te luisteren en verplaats u zo veel mogelijk in degene die spreekt".
p. 122: "Niet alleen door medeplichtigheid maar ook door nalatigheid pleegt men vaak onrecht".
'Let erop dat u tegenover gevoelloze mensen niet dezelfde houding aanneemt die zij tegenover hun medemensen hebben.'
Ik weet het niet zo goed. De helft van het 'boek' leest lekker weg. De hoofdstukken hebben geen coherent thema en overlappen dus overal, waardoor Aurelius over een span van 200 bladzijden toch zeker om de 10 iets zegt in de trant van: 'Je gaat dood. Heb er vrede mee.'
Het boek leert je een fascinerend aantal levenslessen, maar omdat deze zelden in diepte uitgewerkt zijn, vermoed ik dat, mocht je mindset niet al enigszins in lijn staan met het Stoïcijns gedachtegoed, dit als een diep incoherent, neerslachtig en saai stuk literatuur ervaren kan worden.