Jump to ratings and reviews
Rate this book

Respiración artificial

Rate this book
Respiración artificial se trata no sólo del único libro memorable publicado durante el período de la dictadura militar (la edición original es de 1980), sino también de una espléndida ficción que se convierte en espejo de la historia, de una novela que, utilizando la estructura de la novela policíaca -para Piglia éste es uno de los géneros fundamentales de la literatura contemporánea-, puede leerse como una indagación sobre los enigmas de épocas convulsas, de personajes oscuros.

El joven escritor Emilio Renzi -que reaparecerá luego en otras obras de Piglia- ha escrito su primer libro, la narración conjetural de una historia que circulaba en su familia en varias versiones. Y es entonces, tras la publicación de aquel relato de equívocas traiciones y castigos, cuando Renzi conoce por fin al protagonista, su tío Marcelo Maggi. A finales de los años setenta, Maggi vive en provincias, en una ciudad fronteriza, dedicado a descifrar las cartas y papeles de Enrique Ossorio, el secretario privado de Juan Manuel de Rosas, un personaje que habría podido ser un héroe, y de quien se sospecha que fue un traidor. De Renzi a Maggi, y de éste a Ossorio: casi sin darnos cuenta hemos retrocedido ciento treinta años y se ha borrado la frontera entre literatura e historia, entre realidad y ficción. Ossorio se suicidó en Chile, en 1850, poco antes de la caída de Rosas, después de un vertiginoso exilio. En sus largas conversaciones, Renzi y Maggi intentan aclarar ese y otros muchos enigmas. Y también encontramos al polaco Tardewski (detrás del cual se esconde, o quizá se muestra, la figura del genial Witold Gombrowicz), quien refiere un encuentro tan posible como inverosímil entre Hitler y Kafka en la Praga de los años veinte; y al paranoico Arocena que, como un lector de novelas policíacas, busca en cada frase la clave que permita descifrar el entero enigma. Y así, a través de exilios y cartas, de libros y de retazos de historia, de vidas desgarradas y relatos inconclusos, se trama una de las novelas más radicalmente originales y atractivas en castellano de las últimas décadas.

Respiración artificial es la irrefutable respuesta a quienes se pregunten por qué, tras la muerte de Borges y Bioy Casares, Piglia se convirtiera en la figura que heredó el cetro de la literatura argentina.

224 pages, Paperback

First published January 1, 1980

178 people are currently reading
5230 people want to read

About the author

Ricardo Piglia

104 books453 followers
Ricardo Piglia was an Argentine author, critic, and scholar best known for introducing hard-boiled fiction to the Argentine public.
Born in Adrogué, Piglia was raised in Mar del Plata. He studied history in 1961-1962 at the National University of La Plata.
Ricardo Piglia published his first collection of fiction in 1967, La invasión. He worked in various publishing houses in Buenos Aires and was in charge of the Serie Negra which published well-known authors of crime fiction including Dashiell Hammett, Raymond Chandler, David Goodis and Horace McCoy. A fan of American literature, he was also influenced by F. Scott Fitzgerald and William Faulkner, as well as by European authors Franz Kafka and Robert Musil.
Piglia's fiction includes several collections of short stories as well as highly allusive crime novels, among them Respiración artificial (1980, trans. Artificial Respiration), La ciudad ausente (1992, trans. The Absent City), and Blanco nocturno (2010, trans. Nocturnal Target). His criticism has been collected in Criticism and Fiction (1986), Brief Forms (1999) and The Last Reader (2005).
Piglia resided for a number of years in the United States. He taught Latin American literature at Harvard as well as Princeton University, where he was Walter S. Carpenter Professor of Language, Literature, and Civilization of Spain from 2001 to 2011. After retirement he returned with his wife to Argentina.
In 2013 he was diagnosed with amyotrophic lateral sclerosis; he died of the disease on January 6, 2017, in Buenos Aires, Argentina.
During his lifetime Piglia received a number of awards, including the Premio internacional de novela Rómulo Gallegos (2011), Premio Iberoamericano de las Letras (2005), Premio Planeta (1997), and the Casa de las Américas Prize (1967). In 2013 he won Chile's Manuel Rojas Ibero-American Narrative Award, and in 2014 he won the Diamond Konex Award as the best writer of the decade in Argentina. In 2015 Piglia won the Prix Formentor.
On January 4, 2018, his memory was honored in New York City at "Modos infinitos de narrar: Homenaje a Ricardo Piglia," an event at which academics discussed the impact of his work on Latin American literature and intellectual history and his legacy as a literary critic and scholar.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
1,023 (35%)
4 stars
1,033 (36%)
3 stars
562 (19%)
2 stars
183 (6%)
1 star
48 (1%)
Displaying 1 - 30 of 293 reviews
Profile Image for julieta.
1,309 reviews40.7k followers
July 13, 2021
¿Por qué no había leído a Piglia? Esa pregunta me vino a la cabeza un par de veces mientras leía este libro. Es una novela que es como un mueble lleno de sorpresas. No pregunté de qué trataba antes de empezarlo, por suerte. Es literatura, hablando de literatura. Una clase, te señala y cuenta dentro de su historia otras historias, se cuestiona la ficción, el escribir, de una manera increíble. ¿Qué les podría decir? Sobre lo que trata, bueno, hay muchas historias, pero en definitiva, es un libro que creo que recomendaría especialmente a la gente que les gustan los libros sobre libros. Habla sobre Borges y Arlt, por ejemplo, y el hecho de que Arlt marcó una manera distinta de escribir en Argentina, marcó una modernidad. Se consideraba alguien que escribía mal, porque antes no se había escrito así. Habla sobre Kafka, que me emocionó mucho cómo lo cuenta, hay toda una teoría sobre Kafka y Hitler. De lo que más me llegó fue la direfencia que marca entre Kafka y Joyce. Me parece casi simbólico que la única mujer que escribe en esta novela, es una lectora que escribe unas cartas perfectas, y a quien un personaje le dice que en realidad tiene razón, lo que escribe es horroroso. La literatura, contada, como aventura, como descubrimiento, como teoría. Es maravilloso.
April 12, 2017
Όταν ο Κάφκα συνάντησε τον Χίτλερ


«Πρέπει να μάθουμε από το νερό, που η κίνησή του κατατρώει με τον καιρό τη σκληρότητα της πέτρας. Οι σκληροί πάντοτε καταλήγουν ηττημένοι από το απαλό γλίστρημα του νερού της ιστορίας»

Πνιγμένοι απο τα νερά της φιλοσοφίας,της ιστορίας και της λογοτεχνίας χρειαζόμαστε επειγόντως μια «τεχνητή αναπνοή» για να κρατηθούμε στη ζωή και να μαντέψουμε ο καθένας με το δικό του σκεπτικό απο τι υλικό είναι φτιαγμένη η ιστορία αυτού του βιβλίου.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι φτιαγμένη απο υπολείμματα,αποσπάσματα,κομματιασμένους όγκους και αναμνήσεις παλιών συζητήσεων. Αποσπάσματα που προέρχονται απο κωδικοποιημένες επιστολές που διαβάζουμε,ονειρευόμαστε,φανταζόμαστε πως λαμβάνουμε ή πως εμείς οι ίδιοι υπαγορεύουμε.

Η Τεχνητή Αναπνοή είναι ένα σπουδαίο φιλοσοφικό μυθιστόρημα που προσπαθεί μέσα απο μια πλοκή με
ελάχιστη έως μηδενική δράση να συνδέσει και να αφηγηθεί αληθινά γεγονότα.
Γεγονότα που συντάραξαν πολιτικά και ιστορικά ολόκληρο τον κόσμο....ίσως και να τον άλλαξαν.

Ο Μαρσέλο Μάγκι προσπαθεί να ανακαλύψει την αλήθεια για τη ζωή και το θάνατο ενός Αργεντίνου διανοούμενου τυχοδιώκτη του 19ου αιώνα,που πηγαίνει στην Καλιφόρνια.

Καταφέρνει να δημιουργήσει ένα αρχείο με τις απαραίτητες πληροφορίες,μα επειδή φοβάται πως η δικτατορία θα τον εξαφανίσει,αποφασίζει να εμπιστευτεί το αρχείο στον ανιψιό του,τον Εμίλιο Ρένσι.

Αρχικά του στέλνει ενα γράμμα,μια φωτογραφία και δυο στίχους «Είχαμε την εμπειρία αλλά χάσαμε το νόημα. Μια προσέγγιση στο νόημα αποκαθιστά την εμπειρία».

Απο κει και πέρα ξεκινά ανταλλαγή επιστολών μεταξύ τους και ανοίγουν οι κολασμένες πύλες της φιλοσοφίας για να μας δεχτούν στην υπόθεση (αν υπάρχει) του μυθιστορήματος.

Ο ανιψιός έχει εκδόσει ήδη ένα βιβλίο όταν θα λάβει την πρώτη επιστολή απο το χαμένο θείο του. Έτσι είμαστε χρονικά σε παρόν και παρελθόν και δραματικά ανάμεσα σε δυο μυθιστορήματα που συνδέονται με μια αναγνωστική αίσθηση αβεβαιότητας.

Δεν υπάρχει λόγος να αναφέρω οτιδήποτε άλλο σχετικά με την υπόθεση.
Είναι ένα μοναδικό βιβλίο που το φοβήθηκα και το θαύμασα άπειρες φορές κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης.
Μεταφυσική ιστορία φιλοσοφικού περιεχομένου με στόχο την εξιχνίαση του μέλλοντος.

Δεν είναι καθόλου κουραστικό,ανήκει όμως σίγουρα στην κατηγορία της λογοτεχνίας που η βασική θεματική του πλοκή καταφέρνει και διαστέλλει τις κόρες των ματιών του αναγνώστη. Αυτό είναι σίγουρο.

Σπουδαίοι συγγραφείς,φιλόσοφοι,ιστορικοί στοχασμοί,πολιτικοί αφορισμοί,ακαδημαϊκές γνώσεις,ένταση, διαφωνίες,εναλλαγή προσωπικοτήτων,συμβολισμοί,αλληγορικές μυθοπλασίες και παρακαταθήκες για το μέλλον που έρχεται...

Η κορύφωση και η πληρότητα βέβαια έρχονται και λιώνουν τον έκπληκτο αναγνώστη όταν,το 1909 στην Πράγα,στα τραπέζια του καφενείου Άρκος ο Χίτλερ συζητάει με τον Φράντς Κάφκα!!!

Όταν η ιδιοφυΐα του Κάφκα ακούει την αποτρόπαιη φωνή της ιστορίας.
Όταν ο Αδόλφος του αναλύει τα σχέδια του για έναν τέλειο κόσμο σωφρονισμένο και φρικαλέα ουτοπικό ο Κάφκα βλέπει ήδη το αποτέλεσμα.
Ακούει και ξέρει πως οι λέξεις παίρνουν το δρόμο των επερχόμενων πραξεων.

Και τον ακούει... και τον ακούει.. και τον πιστεύει.
Και καταλαβαίνει πως ότι μπορεί να ειπωθεί,μπορεί και να πραγματοποιηθεί.


[«Ο Κάφκα στη λογοτεχνία του δημιουργεί πριν από τον Χίτλερ αυτό που ο Χίτλερ του είπε πως επρόκειτο να κάνει. Πεθαίνει ο Κάφκα στις 3 Ιουνίου 1924, στο σανατόριο Κίερλινγκ. Εκείνες ακριβώς τις ημέρες, σ΄ έναν πύργο στο Μέλανα Δρυμό, ο Χίτλερ, υπαγορεύει στους βοηθούς του τα τελευταία κεφάλαια του
«Mein Kampf»]


Καλή ανάγνωση.
Πολλούς ασπασμούς!
Profile Image for Guille.
960 reviews3,079 followers
November 1, 2018
Más que un comentario al libro, esto es una vergonzosa confesión.

Empezaré diciendo que tuve que interrumpir la lectura tras terminar la primera parte de la novela. Argentina, años 70-80 del siglo pasado. Cinco personajes: un profesor e historiador, Marcelo Maggi, de oscuro pasado, obsesionado por un personaje argentino del siglo XIX, Enrique Ossorio, exiliado que ocupó su tiempo en Nueva York escribiendo su autobiografía; Emilio Renzi, sobrino de Maggi, escritor y heredero intelectual de su tío; un enigmático polaco llamado Volodia Tardewski y exiliado en la Argentina desde 1945; y un tal Arocena, enfrascado en la búsqueda de claves secretas en unas cartas diversas y dispersas. Todo ello envuelto en una estructura caótica donde se mezclan tiempos, voces y formas sin orden aparente y que hacía verdad el lema del propio autor acerca de la literatura que dice eso de “lo más importante nunca deber ser nombrado.”

Y aun así, no me disgustaba su estilo, todo lo contrario. Cómo no iba a gustarme un escritor tan en la línea de autores que tanto admiro como Vila-Matas o Bolaño. Es más, a cada poco tropezaba con buenísimas reflexiones ("El que no está a la altura de su deseo, decía la Coca, ese es uno a quien el mundo puede llamar un cobarde."); frases crípticas pero sugerentes (“Todo es apócrifo”); otras que me hacían gracia (“Al verlo uno tenía tendencia a ser metafórico”). Me interesaban las lucubraciones sobre lo que nos sucede, sobre lo que implica el exilio, sobre la utopía, sobre las autobiografías y el oficio de escritor, sobre la narración del pasado, sobre el poder de la palabra.

“«Tengo un solo temor… Un solo temor y es éste.» Que en la sucesiva atrofia que le iban dejando los años, en un momento determinado, pudiera llegar a perder el uso de la palabra. Ese, dijo, era su temor. «Llegar a concebirla», dijo, «y no poder expresarla…Contar es entonces para mí un modo de borrar de los afluentes de mi memoria aquello que quiero mantener alejado para siempre de mí. »”


Todo esto bien, pero ¿de qué iba “Respiración artificial”, una novela presente en cualquier lista del canon argentino que se precie? Mi respuesta no podía ser otra: ni la menor idea.

Recurrí a google y por allí encontré quien decía que esta era una novela sobre la dictadura Argentina escrita con tal inteligencia que consiguió evitar la censura. Lo malo, pensé, es que también me estaba evitando a mí.

Visto así, es verdad que hay alguna carta de las muchas recogidas en esta primera parte que podía interpretarse como testimonio de torturas; también es cierto que la propia cita que arriba expongo, y unas cuantas más, podría tener una segunda lectura; hasta el tal Arocena podría ser un censor o un represor buscando pruebas; e incluso estaba el testimonio de Maggi como activista político perseguido. Parecía que Piglia se atenía a su teoría de que el relato debía contar una historia visible en cuyos huecos se esconda una historia secreta. Y yo no encontraba sentido a la visible y la secreta, para mí, lo era en demasía.

Aun así, y con la premisa de que era una novela política, me dispuse a leer la segunda parte, un diálogo notable y entretenidísimo que entablaron Emilio Renzi y Tardewski para amenizar la espera a Marcelo Maggi, que se encontraba en paradero desconocido.

De verdad, no es ironía, me pareció muy interesante todo lo que, dice Piglia, cuentan Tardewski y Renzi o, cuenta Piglia, les dijeron otros. Muy sugerente todo lo que hablan acerca de literatura, de filosofía, sobre grandes autores y filósofos, sobre el carácter de la cultura argentina y la desaparición de su literatura, de cómo abordar el hecho de narrar, del poder del azar en la vida de cada uno de nosotros, del fracaso y su liturgia, de cómo se nos adiestra en la estupidez, de lo difícil que es cambiar aunque solo tenga sentido lo que se modifica y se transforma. Me pareció muy hermosa la historia de la mujer “increíblemente fea, de una fealdad fascinante, casi perversa”, emotivo el relato de una ventana al fondo de la sala de un hospital, fascinantes las intervenciones de Tokray, el noble ruso que pretende convertirse en un museo viviente, o la del nazi alemán Maier, ferviente creyente en la frenología, y, como no, la gran teoría de Tardewski sobre el presunto encuentro entre Kafka y Hitler.

Como digo, todo tan interesante que leía página tras página totalmente embobado… o más bien bobo del todo, porque ¿cómo enlazaba todo esto con lo anterior? La respuesta volvía a ser la misma: ni la menor idea.

Volví a google. Resulta que alguien afirma que esta segunda parte es algo así como un manual de instrucciones de cómo y por qué se había escrito de la forma en la que se había escrito la primera parte. Que el título de «Descartes» para esta segunda parte se debía a que era menos obvio que «El discurso del método». Pues vale.

Ya termino este no-comentario y confieso que, como diría el propio Piglia, he hablado y hablado porque sobre lo que es la novela no hay nada que pueda decir.


P.D. Dice Piglia, y yo estoy muy de acuerdo que “El más alto de los bienes no es la vida, sino la conservación de la propia dignidad.”

Confieso que a mí me ha costado mantener la mía durante la lectura de esta novela.
Profile Image for Sawsan.
1,000 reviews
July 3, 2022
الرواية الأولى للكاتب الأرجنتيني ريكاردو بيجليا نشرت عام 1980
رواية غير تقليدية.. متميزة بكل أبعادها السياسية والأدبية والسردية
الحدث الذي تقوم عليه هو بداية تعرُف الراوي الكاتب على خاله الذي لم يره من قبل
والتواصل معه من خلال تبادل الرسائل وسفره فيما بعد في محاولة لملاقاته
يكتب الخال سيرة واحد من الرجال المُقربين للحاكم الدكتاتور روساس في القرن التاسع عشر
ومن خلال الرسائل والسيرة يمر على الأحداث التاريخية والسياسية في الأرجنتين
أما الجزء الثاني فأكثر من ممتع عندما يجتمع كاتب وشاعر وفيلسوف وتدور المحادثات والمناقشات
عن الأدب الأرجنتيني والعالمي, طبيعة الثقافة الأرجنتينية, الأساليب الأدبية والنظريات الفلسفية
التنفس الصناعي محاولة للإحياء.. فك رموز الذات و��لذاكرة وكشف أسرار الأدب والتاريخ بين الخيال والواقع
بيجليا بارع في إدارة الحوارات المتشابكة والمقارنة المميزة بين الأساليب الكتابية
وعرض آراء نقدية للأدباء والفلاسفة, بجانب السرد المشوق لتفاصيل الشخصيات
والأحداث والتقلبات والقناعات التي غيرت مسار حياة كل منهم
الترجمة ممتازة للمترجم عبد السلام باشا
Profile Image for Cosimo.
443 reviews
August 18, 2018
Se fossi io stesso il cupo inverno

“We had the experience but missed the meaning, and approaches to the meaning restores the experience” T.S. Eliot

Emilio Renzi scrive un libro che parla di suo zio Marcelo Maggi, un professore idealista e ribelle che sta scrivendo la biografia di un personaggio oscuro e utopico, Enrique Ossorio, e conserva un segreto che verrà rivelato in una lunga notte dall'amico filosofo Tardewski. Libri dentro altri libri, metanarrazione, vite contenute dentro altre vite, storie che portano ad altre storie: a una moltitudine di voci che custodisce un segreto sull'arte e la memoria e che rievocano l'esistenza di Franz Kafka, una specie di angelo della verità, qualcosa di più nella vicenda estetica e drammatica, colui che sa ascoltare. Ricardo Piglia è uno dei più importanti scrittori argentini: con Respirazione artificiale, romanzo universale, metaletterario e filosofico, pubblicato nel 1980 e ambientato nella clandestinità della dittatura, con escursioni in diversi momenti della storia e della letteratura argentina, ha costruito una storia geniale e avventurosa, piena di meraviglia e di immaginazione: una rappresentazione del mistero della scrittura. La scrittura di Piglia mette in scena qui diversi suoi caratteri e situazioni: interpretare e decifrare la memoria, scrivere marginalmente, in modo allusivo e obliquo, per raccontare senza parole, con durezza e tenerezza, come per una riscoperta postuma. Suggerisce di una condizione estrema, nella quale esilio, sradicamento e incredulità si traducono nell'inclinazione a saper ascoltare, e dissimulare il reale nei suoi risvolti più negativi. Piglia intende cercare una via d'uscita tra senso ed esperienza, un incontro inattuale tra passato, presente e futuro, rappresentato da tre voci di narratori inaffidabili: biografi del nulla, testimoni falliti e traditori, partecipanti eroici, smarriti e disorientati. Il caso domina l'esistenza e plasma la sventatezza della creatività; ciò che ne emerge è prova che un romanzo è prima di ogni altra cosa una riscrittura, comporta sempre l'esilio perché si costituisce sulla ricerca di un altrove enigmatico e ubiquo, un mondo inesistente come gli inesistenti lettori che ne sono i destinatari. Gli scrittori di questo racconto sembrano investigare l'assenza, inseguire una parola inafferrabile, dire una verità emotiva e illegittima. Le ombre e i sogni e i miti raccolti con poetica intelligenza vengono attraversati e modificati dalla radicale disperazione dell'incubo, cui si contrappongono strategie sofisticate e fragili: mescolanza di generi e registri, fuga ossessiva nell'intertestualità, conoscenza come labirinto di paranoie e epifanie, incrocio ibrido tra saggio e fiction. Respirazione artificiale è un ritratto oppresso e folgorante di un paese segregato e torturato nell'anima e nel corpo. Bolano immagina un destino eccezionale per Ricardo Piglia narratore, con il maestro Roberto Arlt: “cavalcare soli nella pampa abitata da fantasmi”. Un'immagine che restituisce il valore irreversibile di questa storia metafisica e indecifrabile, che sembra scritta come la scoperta materiale di un dialogo atemporale e invisibile.
Profile Image for A..
444 reviews47 followers
January 8, 2023
Un novelista (Emilio Renzi) se cartea con un historiador que, además es su tío (Marcelo Maggi) Maggi tiene un aura oscura en la familia: le ha robado a su ex esposa, ha pasado un tiempo en la cárcel, ha traicionado sus ideales políticos y, definitivamente, se ha alejado de todo y todos. Su sobrino reiniciará un epistolar vínculo, luego de enterarse de que el viejo villano de la familia ha publicado una novela. Más tarde se entrevistará con el senador (o ex senador) Luciano Ossorio y, al final, tendrá una brillante charla con Vladimir Tardewski.

"Me miraron como a un polaquito malsonante, disonante, malsano, insano, insalubre, enfermizo, enclenque, achacoso, maltrecho, estropeado, resentido, dañino, dañoso, nocivo, perjudicial, pernicioso, ruin, bellaco, fastidioso, deslucido, penoso, desagradable, fracasado. Así me miraron ellos, así me vieron: como lo que yo realmente era, dijo Tardewski".

Además habrá una historia que, de cierta forma, englobará a todas las anteriores: la de Enrique Ossorio, dotando a la novela de una extraordinaria complejidad
Sin embargo, será Renzi quien actuará como un revisionista, un narrador múltiple, el necesario hilo conductor de un novela embrollada y, sin duda, erudita.

Formado como historiador, Piglia revisa las barajas de la Historia permitiendo que interfieran en el presente e incluso subrayando el carácter relativo de las interpretaciones históricas. Como un prestidigitador de la Historia, Piglia se toma el tiempo de imaginar un acercamiento entre Hitler y Kafka. Los textos hablan de otros textos, se entrelazan, se reflejan, se repiten. Y uno quiere asumir que todo eso debe tener, forzosamente, un significado. Un ejercicio intelectual necesario pero, primordialmente, toda una experiencia literaria.

«Entonces comprendí lo que ya sabía: lo que podemos imaginar siempre existe, en otra escala, en otro tiempo, nítido y lejano, igual que en un sueño».
Profile Image for Fernando.
721 reviews1,061 followers
August 4, 2022
"La Historia es una pesadilla de la que estoy tratando de despertarme." Leopoldo Bloom, ‘Ulises’, James Joyce

Luego de haber leído "Respiración artificial" del inolvidable y queridísimo Ricardo Piglia puedo asegurar que la novela está perfectamente desdoblada en dos partes:
La primera es una novela epistolar, género que el mismo autor se encarga de afirmar que no existe en la literatura argentina.
Aquí nos encontramos por primera vez con el personaje Emilio Renzi y su tío Mrcelo Maggi y es en ese intercambio epistolar que se desarrolla la trama, haciendo introspección histórica hacia el pasado en los tiempos del dictador Juan Manuel de Rosas en donde intercalan los otros personajes, el suegro del tío y el abuelo del suegro que son Enrique y Luciano Ossorio.
Esta es tal vez la parte más lenta y engorrosa del libro que hace que muchos lectores deserten de seguir, pero en la que vale la pena esforzarse en continuar.
Un dato relevante y que pocos conocen es que el personaje Emilio Renzi, que aparecerá en otros escritos suyos es en realidad el alter ego del autor, ya que los segundos nombres y apellidos de Ricardo Piglia eran Emilio y Renzi.
Pasamos a la segunda parte que es la más entretenida y jugosa puesto que se trata de un verdadero compendio de erudición literaria creado por Piglia y que consta de una charla entre Emilio Renzi, Volodia Tardewski, que es un escritor e intelectual polaco exiliado en Argentina en 1939 luego del estallido nazi en la Segunda Guerra Mundial y que conoció a Maggi, y de Marconi, otro intelectual que se suma a la charla.
Posteriormente seguirán hablando en ese simposio especial mientras esperan al profesor Maggi que nunca aparece.
Comienzan disertando sobre Leopoldo Lugones, Domingo Faustino Sarmiento y especialmente de Jorge Luis Borges.
Luego prosiguen con Roberto Arlt que para Renzi (y Piglia) es el iniciador de la literatura argentina.
Y nuevamente de Lugones y la polarización de estilos: que Lugones escribía bien y Arlt escribía mal y dale que va con la disyuntiva...
Luego continuarán con James Joyce y la epifanía del lenguaje.
Danzan más nombres ilustres: nuevamente Borges y luego Ortega y Gasset, Ludwig Wittgenstein, Thomas Mann, Heidegger y por supuesto, Franz Kafka.
Y es aquí que el autor, por intermedio del personaje de Tardewski crea algo completamente nuevo, loco y desconcertante: una conexión directa entre Kafka y Hitler en el famoso café Arcos de Praga al que Kafka y otros escritores e intelectuales solían frecuentar: "Kafka, el solitario, dice Tardewski, sentado en una mesa del café Arcos, en Praga, febrero de 1910, y enfrente Adolf, el pintor, un Tittorelli falso y casi onírico."
El autor propone que ambos se conocieron... Impensado, ¿verdad? Lógico, es ficción. Y la ficción propone estos juegos.
El solo hecho de poner en práctica esta invención kafkiano-hitleriana, incluyendo más adelante el contrapunto entre el Kafka agonizante en el sanatorio de Kierling con un amenazante Hitler dictando su Mein Kampf en un castillo enclavado en la Selva Negra donde está preso en 1924 justifica la lectura de este libro tan vanguardista y a la vez le pone el broche de oro a la novela.
Nadie que se precie de buen lector debería resistirse a leerla para averiguar cómo termina semejante encuentro.
Pero aquí me detengo. La novela es toda vuestra.
Profile Image for Lucas Sierra.
Author 3 books593 followers
February 10, 2019
Mi primer Piglia anuncia no ser el último. Esta novela, este juego detectivesco, consiguió encantarme en el primer párrafo y mantenerme ahí hasta el final. El juego de espejos de las cartas, las conversaciones donde lo pendiente es lo único importante, el silencio como espacio para levantar castillos y laberintos. Respiración artificial es un muy buen compuesto organismo, se mueve, repta, se esconde en las sombras de las esquinas permitiéndote el gozo de la emboscada. Los comentarios sobre literatura me entusiasmaron, incluso cuando se desmembra a Mujica Laínez (el baño de sangre le sentó bien a mis huesos) a quien tengo un particular cariño.

Ya dije alguna vez, creo que comentando algo de Vila-Matas, lo mucho que me alegra cuando la escritura es una fiesta de la inteligencia. La pobre inteligencia, tan desacreditada por las pesadillas del siglo pasado, debería retomar su lugar feliz entre las cualidades del espíritu. La literatura, cuando la celebra, contribuye a ese milagro de metamorfosis donde no hay diferencia entre verdad y belleza. Toda obra que sea, a su modo, el poema de Dickinson sobre las almas vecinas del cementerio ("hemos muerto por lo mismo", se musitan) es capaz de hacerme sonreír.

Aquí sonreí, sonrío todavía al recordar la lectura, y espero muchos otros lectores tengan la oportunidad de sonreír igual.
Profile Image for Adriana.
335 reviews
April 6, 2013
Admito: apenas terminé de leerlo googleé si lo de Kakfa y Hitler era verdad.
Profile Image for Carlos.
170 reviews108 followers
June 11, 2021
La novela y sus antípodas

El complejo aparato portador de la verdad del escritor, andamio mas o menos resistente sobre el que reposa esa estructura que por años ha sostenido aquello que llamamos ficción, parece desmoronarse justo frente a nuestros ojos en la extraordinaria obra narrativa del escritor argentino Ricardo Piglia, en donde los elementos que la conforman y la manera en como estos elementos varían su posición dentro de la composición arquitectónica, girando a su vez alrededor de núcleos cambiantes, llamémoslos narradores (aunque el término aplicado aquí bien podría ser un tanto engañoso) y que se construye y destruye constantemente (por que a fin de cuentas, y en este nuevo orden, destruir es tan laborioso como construir: un argumento bien formulado no basta, es menester que su peso absoluto sea superior de aquel que pretende anular), como hipótesis que buscan desesperadamente una comprobación que se irá desplazando, tal vez parecidas a las disonancias de una partitura que resuelven tardíamente, y que exigen del lector una mente no solo despierta y atenta sino una casi total anulación de cualquier predisposición o prejuicio, que pueda enlodar las aguas cristalinas que constituyen el nuevo andamio, o estructura (poco importa el término) donde flotan las palabras que conforman las páginas de Respiración Artificial.

Pero partamos del principio: Ricardo Piglia y Emilio Renzi son caras de una misma moneda: uno escribe y el otro narra, o uno planea y el otro ejecuta. La dicotomía, que nos lleva a las antípocas de una concepción singular del arte narrativo, esta justo al centro de su obra: la ficción es cubierta por un halo verídico o la realidad por un velo ficticio. Para ello, Piglia (o Renzi) hace uso de elementos diversos (citas, cartas, anécdotas) cuya aparición anuncia una discontinuidad por intervalos, que a su vez (y de manera más que sorprendente) sirven de puente (su justo opuesto) para hilar ideas, opiniones eruditas sobre literatura, filosofía, historia que suceden siempre en conversaciones contadas, es decir narraciones dentro de la narración, donde el narrador narra a su vez lo narrado por otro narrador. Piglia, en voz de Renzi, comienza con una pregunta capital, justo al inicio: ¿Hay una historia? La pregunta encierra el primer enigma de la novela a la perfección. Si es que la hay, advierte Renzi, esta inicia cuando publica su primer libro y su tío le envía una carta. Con la carta viene una fotografía de ambos (él un bebé de unos meses y el tío cargándolo en brazos) y detrás el texto que sirve de epígrafe a Piglia para este relato: una cita de T.S. Eliot sobre experiencia y significado, dos conceptos cuya dirección ambivalente bien podría definir el espíritu de la novela y sus antípodas. Así lo cuenta nuestro doble narrador. Pero ¿qué relato es ese? La pregunta encierra el segundo enigma y pone de manifiesto la gestación de la obra entera.

Así, con esa historia inicial del tío (de corte faulkneriano), nos dice Renzi, el profesor Marcelo Maggi es el sujeto de la novela. Es decir, la historia de Maggi es lo que narra Piglia en su libro. Pero también fue el sujeto de esa otra novela que escribió Renzi y que tuvo poco éxito.

"En fin, yo había escrito una novela con esa historia, usando el tono de Las palmeras salvajes; mejor: usando los tonos que adquiere Faulkner traducido por Borges con lo cual, sin querer, el relato sonaba a una versión más o menos paródica de Onetti."

La dualidad se mantiene hasta el final de la novela (ahora hablo de esta, que no es aquella). “Jamás habrá un Proust entre los historiadores”, sentencia Maggi al final del primer capítulo, corroborando justamente la idea de que ficción e historia, y aquí la hache bien podría ser mayúscula (pero poco importan esos detalles) no son lo mismo, o tal vez sí, pero de otro modo, como escribió alguna vez el poeta Ruben Bonifáz Nuño.

Maggi se interesa tenazmente en un ancestro de su antiguo suegro, un tal Enrique Ossorio cuya historia (la palabra es recurrente) “aparece fragmentariamente, entreverada en las cartas de Marcelo”. Y aquí nuevamente las capas se vuelven a encimar, así como las voces narrativas. Cuenta Renzi (que es Piglia) que le “escribía el mismo Osorio (me escribía Maggi)”. El acomodo un tanto confuso, representa una cadena de cuatro eslabones Piglia-Renzi-Maggi-Ossorio, en espera de otros dos que eventualmente se le sumarán y que en su conjunto, constituirá una parte del complicado plan formal de la obra.

"Estoy tranquilo. Pienso: he descubierto una incomprensible relación entre la literatura y el futuro, una extraña conexión entre los libros y la realidad."

Los cuestionamientos aparecen a todo lo largo de la novela, en una serie de postulados convincentes (y en muchos casos aplastantes), enunciados con impecable erudición por los personajes, cada uno dando voz a las preocupaciones del quehacer literario de su creador. Entre estos personajes destacan dos (eslabones cinco y seis, respectivamente). El primero es Bartolomé Marconi, con quien tiene una acalorada plática sobre literatura argentina que devela el vasto conocimiento del tema de ambos. En esa conversación, se abren de nuevo dos antípodas, Jorge Luis Borges y Roberto Artl, que llevan a Renzi a exponer su teoría sobre la modernidad en la literatura de su país. Borges mira hacia el siglo XIX y Artl en sentido opuesto, hacia el futuro. El segundo es un polaco llamado Vladimir Tardewski, con quien Maggi juega ajedrez y que conoce en su viaje a Concordia, para encontrarse con su tío (encuentro, por lo demás, que nunca sucede). En un paralelismo que a esas alturas de nuestra lectura ya no nos parece extraño, nos enteramos que Tardewski vio por ultima vez a Maggi en esa misma casa donde el sobrino ahora bebe vino blanco con él. Aquí la conversación (que es mas bien un monólogo de Tardewski, emitido con ardiente fervor, sobre el fracaso y principalmente, sobre una extraña conexión entre Kafka y Hitler: dos antípodas más), produce quizá las mejores páginas de la novela. El antiguo discípulo de Wittgenstein habla casi sin detenerse durante toda la noche y al final, cuando los sorprende la luz del nuevo día, le entrega a Renzi los papeles de Maggi, donde hay una última carta que sirve de punto final a esta maravillosa e intrincada historia.

Respiración Artificial es, en mi opinión, una obra maestra de la más exquisita narrativa contemporánea, que mira hacia el nítido horizonte (en realidad no sólo mira, se dirige hacia allá, prefigurando de manera precisa y contundente el futuro), donde ya comienza a asomarse el nuevo milenio.

__
Profile Image for Kansas.
790 reviews460 followers
April 23, 2024

https://kansasbooks.blogspot.com/2024...

“Me puse a pensar en eso, o sea, me puse a pensar (segunda linea de reflexión) cómo hacer para existir.”

Una novela que se construye a través de cartas y de conversaciones y ya dije por aquí alguna vez que el género epistolar me fascina, pero es un texto que además se mimetiza con la biografía, la autobiografía, el ensayo, los diarios y sobre todo la critica literaria, lo que la convierten en una obra con mil y una historias que se bifurcan en torno a varios personajes del presente y del pasado. Y vuelve a salir a colación Wittgenstein y su cita “de lo que no se puede hablar mejor callarlo…” que una vez más es la madre del cordero…, porque en esta novela se habla mucho pero igual lo de verdad importante no se dice, no se habla, temas que están ahí pero en torno al cual las conversaciones giran y giran porque pueden ser demasiado terroríficos para abordarlos. Y Piglia me lleva literalmente a los brazos de Roberto Arlt…


“Escribir una carta es enviar un mensaje al futuro, hablar desde el presente con un destinatario que no está ahí, del que no se sabe como ha de estar (en qué ánimo, con quién) mientras le escribimos y, sobre todo, después: al leernos. La correspondencia es la forma utópica de conversación porque anula el presente y hace del futuro el único lugar posible del diálogo.

Escribo la primera carta del porvenir (30.7.1850)

[...]

Pero además existe una segunda razón. ¿Qué es el exilio sino una situación que nos obliga a sustituir con palabras escritas la relación entre los amigos más queridos, que están lejos, ausentes, diseminados cada uno en lugares ciudades distintas? Y además ¿qué relación podemos mantener con el país que hemos perdido, el país que nos han obligado a abandonar, qué otra presencia de ese lugar ausente, sino el testimonio de su existencia que nos traen las cartas (esporádicas, elusivas, triviales) que nos llegan con noticias familiares?"
Profile Image for Jacob Wren.
Author 13 books413 followers
September 20, 2015
Some of my favorite passages from Artificial Respiration:




Last night, for example, I stayed up until dawn discussing certain changes that could be made in the chess game with my Polish friend Tardewski. A game must be invented, he tells me, in which the functions of the pieces change after they stay in the same spot for a while; they should become stronger or weaker. Under the present rules the game does not develop, but always remains identical to itself. Only what changes is transformed, Tardewski says, has meaning. In these feigned arguments we pass the idle provincial hours, because life in the provinces is famous for its monotony.



---------------------------



The exile is the utopian man par excellence, he lives in a constant state of homesickness for the future.



---------------------------



Besides the emptiness that exile brings, I have had another personal experience of utopia that helps me imagine the romance I would like to write. The gold rush of California – that feverish march of the adventurers who eagerly advanced westward – what was that but a search for the ultimate utopia – gold? Utopian metal, treasure to be found, a fortune waiting to be picked up in river beds: alchemical utopia. The soft sand runs between the fingers. We shall be rich at once now, with California gold, Sir, sang the men on the brave Wells Fargo coaches. So I know what the fuss is all about. Every night before going to sleep I feel the weight of that golden illusion against the skin of my waist. A personal secret, hidden like a crime. Not even Lisette knows about this. What do you carry there? she has asked me. A bronze sash, I have replied; a doctor recommended that I wear it to correct a curvature of the spine. And I don’t lie: didn’t I walk bent over double like a slave for years? Nobody can be surprised now if in order to combat the effects of the uncomfortable posture prescribed for me by history I should have to use a sort of corset made of solid gold. Only gold cures the memory of subjection and betrayal.

Besides, on those caravans to utopia that crossed the alkali deserts of New Mexico I have seen horrors and crimes that I would never imagine in my wildest nightmares. A man cut off his friend’s hand with the edge of a shovel so as to be able to reach a river bed first, a river bed where, it should be said in passing, no gold was found. What lessons have I learned from that other experience I underwent in the hallucinatory world of utopia? That in its quest all crimes are possible. And that the only ones to reach the happy, gentle realm of pure utopia are those (like me) who are willing to drag themselves down into the most utter depravity. Only in the minds of traitors and evildoers, of men like myself, can the beautiful dreams we call utopias flourish.

Thus the third experience that serves as material for my imagination is betrayal. The traitor occupies the classic position of the utopian hero: a man from nowhere, the traitor lives in between two sets of loyalties; he lives in duplicity, in disguise. He must pretend, remain in the wasteland of perfidy, sustained by impossible dreams of a future where his evil deeds will at last be rewarded. But – how can the traitor’s evil deeds be rewarded in the future?



---------------------------



One day, it seems, he decided to go away on a trip, to change his life, to begin again – who knows? – somewhere else. And what’s that, after all, I tell him, if not a modern illusion? It happens to all of us eventually. We all want, I say, to have adventures. Renzi told me that he was convinced that neither experiences nor adventures existed any longer. There are no more adventures, he told me, only parodies. He thought, he said, that today adventures were nothing but parodies. Because, he said, parody had stopped being what the followers of Tynianov thought, namely the signal of literary change, and had turned into the very centre of modern life. It’s not that I am inventing a theory or anything like that, Renzi told me. It’s simply that I believe that parody had been displaced and that it now invades all gestures and actions. Where there used to be events, experiences, passions, now there are nothing but parodies. This is what I tried to tell Marcelo so many times in my letters: that parody had completely replaced history. And isn’t parody the very negation of history?



---------------------------



Once I was in a Warsaw hospital. Motionless, unable to use my body, accompanied by a pathetic series of invalids. Tedium, monotony, introspection. A long white hall, a row of beds – it was like being in jail. There was a single window, at the end of the room. One of the patients, a bony, feverish guy, consumed by cancer, named Guy by his French parents, had had the luck to be placed near that opening. From there, barely sitting up, he could look out, see the street. What a spectacle! A square, water, pigeons, people passing. Another world. He clung desperately to that place and told us what he saw. He was the lucky one. We detested him. We waited, to be frank, for him to die so as to take his place. We kept count. Finally he dies. After complicated maneuvers and bribes I succeeded in being transferred to the bed at the end of the hall and was able to take his place. Well, I tell Renzi. Well. From the window all that could be seen was a gray wall and a bit of dirty sky. I too, of course, began telling them stories about the square and the pigeons and the traffic in the streets. Why do you laugh? It’s funny, Renzi says. It’s like a Polish version of Plato’s cave. Why not, I tell him; it serves to prove that adventures can be found anywhere. Doesn’t that seem like a beautiful practical lesson? A fable with a moral, he says to me. Exactly I say.



---------------------------



He identified with what are usually called failures, he said. But what, he asked, is a failure? Perhaps a man with less than all the talents imaginable, but talented, more talented than many successful men. He has those gifts, he said, but he does not make use of them. He wastes them. So, he said, in essence he wastes his life. He was fascinated by all of those failures who wander around, especially on the fringes of the intellectual world, always with projects and books they mean to write, he said. There are many, he said, all over the place, but some of them are very interesting people, especially when they get older and know themselves well. I would search them out, he said, when I was young, as one seeks out the wise. There was a fellow, for instance, that I used to see often. In Poland. This man had made a career of being a student at the university, without ever being able to make up his mind to take the exams that he needed to finish his degree. In fact he left the university just before getting a degree in mathematics and had then left his fiancée waiting for him at the altar on their wedding day. He saw no particular merit in finishing anything. One night, Tardewski tells me, we were together and they introduce us to a woman that I like, that I like a lot. When he observes this he says to me: Ah, but how is it possible? haven’t you noticed her right ear? Her right ear? I answered him: You’re crazy, I don’t care. But then, take note, he told me, Tardewski. Take note. Look. At last I managed to look at what she had behind her ear. She had a horrible wart, or a wart anyway. Everything ended. A wart. Do you see? The guy was a devil. His function was to sabotage everyone else’s enthusiasm. He had a deep knowledge of human beings. Tardewski said that in his youth he had been very interested in people like that, in people, he said, that always saw more than they needed to. That’s what was at issue, he said, at bottom: a particular way of seeing. There was a Russian term, you must know it, he tells me, as I understand you are interested in the formalists: the term, in any case, is ostranenie. Yes, I tell him, it interests me, of course; I think that’s where Brecht got the idea of distancing. I never thought of that, Tardewski tells me. Brecht knew a lot about the theory of the Russian formalists and the whole experience of the Russian avant-garde in the twenties, I tell him, through Sergei Tretiakov, a really notable guy; he was the one who invented the theory of literatura fakta, which has since circulated so widely, that literature should work with raw documents, with the techniques of reporting. Fiction, said Tretiakov, I say to Tardewski, is the opiate of the people. He was a great friend of Brecht’s and it was through him that Brecht surely found out about the concept of ostranenie. Interesting, said Tardewski. But returning to what I was saying, that form of looking that I would call ostranenie: to be always outside, at some distance, in some other place, and thus to be able to see reality beyond the veil of custom and habit. Paradoxically, the tourist’s vision is like that, but so too, ultimately, is the philosopher’s vision. I mean, he said, that philosophy is definitely nothing other than that. It is constituted in that way, at least since Socrates. “What is this?” Right? Socrates’ questions everything, continually, with that sort of vision. That aberrant lucidity, of course, makes them sink deeper into failure. I was very interested in people like that, in my youth. They had a devilish enchantment for me. I was convinced that those individuals were the ones who exercised, he said, the true function of knowing, which is always destructive. But here we are at my house, Tardewski says now, going up to open the front gate.



---------------------------



So he returned to Cambridge to say so and began to do philosophy again or, as he said, if not to do philosophy then at least to teach philosophy. While his book made his influence ever greater, while his ideas were decisively influencing the Viennese Circle and in general all of the later developments of logical positivism, Wittgenstein felt more and more empty and dissatisfied. He viewed his own philosophy, he once said in class, the way Husserl had said that psychoanalysis should be viewed: as a sickness that confuses itself with the cure. That was what Husserl said about psychoanalysis, Wittgenstein said that time in class, and that is what I think of my own philosophy, expounded in the Tractatus. That is what Ludwig Wittgenstein would say about himself and about his ideas to his students at Cambridge in 1936, Tardewski tells me, which should at the very least be considered an example of what some people call intellectual courage and fidelity to the truth.



---------------------------



I had gone the same as every other day to the library to study some books I needed to use for my thesis. I had gone to consult a volume of the writings of the Greek sophist Hippias and, when I requested the book, due to an error in the classification of the entries, instead of the volume by the Greek philosopher they delivered an annotated edition of Adolf Hitler’s Mein Kampf. I must confess, Tardewski continued, that I had never read that book; it would have never occurred to me, in any case, to read it, had it not been for the error that upset and amazed the reference librarian there at the British Library and that also amazed and upset me, but for a period of many years.

Tardewski said that it had never occurred to him to read Hitler’s book and that beyond a doubt he would never have come across that edition, annotated by a German historian of firm antifascist convictions, had it not been for that chance. He said that that afternoon he had thought: since chance (perhaps for the first time in history, as the trembling reference librarian asserted) had found its way into the cards that began with HI in the British Library, since chance, he said, or some hidden Nazi, which in this case would be the same thing, had confused the cards in that way, he, Tardewski, who was superstitious besides (like a good logical positivist), believed he perceived in that event what in fact had really happened, that is, he said, a call, a sign from fate. Even if I did not see it with clarity, I obeyed all the same, using the argument that I could put aside for one afternoon the reading of the Greek Sophists and take a rest from the arduous development of my thesis. In any case, said Tardewski, I spent that afternoon and part of that evening at the British Library reading the strange and delirious autobiographical monologue that Hitler had written, or rather had dictated, in Landsberg Castle, in 1924, while he suffered (as they say) a sentence of six months of obliging prison. The first thing I thought, what I understood right away, was that Mein Kampf was a sort of perfect complement or apocryphal sequel to the Discourse on Method. It was a Discourse on Method written not so much (or not exclusively) by a madman and a megalomaniac (for Descartes was also a bit of a madman and a megalomaniac) but by an individual who uses reason, supports his ideas, erects an ironclad system of ideas, on a hypothesis that is the perfect (and logical) inversion of the starting point of René Descartes. That is, said Tardewski, the hypothesis that doubt does not exist, must not exist, had no right to exist, and that doubt is nothing but a sign of weakness in thought and not the necessary condition for rigorous thought. What relations existed, or better still, what line of continuity could be established (this was my first thought that afternoon) between the Discourse on Method and Mein Kampf? The two were monologues of an individual who was more or less mad, who is prepared to negate all prior truths and to prove in a manner that was at once commanding and inflexible in what place and from what position one could (and should) erect a system that would be at once absolutely coherent and philosophically irrefutable. The two books, I thought, Tardewski said, were a single book, the two parts of a single book written far enough apart in time so that historical developments would make it possible for their ideas to be complementary. Could that book (I thought as the library grew dark) be considered something like the final movement in the evolution of rationalist subjectivism as inaugurated by Descartes? I think it can, I thought that afternoon, and I still think so now, said Tardewski. I am therefore opposed, of course, and you will have noted immediately, to the thesis argued by Georg Luckás in his book, The Destruction of Reason, for whom Mein Kampf and nazism are nothing more than the culmination of the irrationalist tendency in German philosophy that begins with Nietzsche and Schopenhauer. For me, in contrast, Tardewski says, Mein Kampf is bourgeois reason taken to its most extreme and coherent limits. I would even say, said Tardewski to me, that bourgeois reason concludes in a triumphal way in Mein Kampf. That book is the realization of bourgeois philosophy.

Tardewski said then that if philosophy had always sought a path toward becoming real, was it so surprising that Heidegger should have seen the Führer as the very concretion of German reason? I’m not making a moral judgment, said Tardewski; for me it’s a matter of logical judgment. If European reason is realized in this book (I said to myself as I read it), what is surprising about the fact that the greatest living philosopher, that is to say, the one who is considered the greatest philosophical intelligence in the West, should have understood that right away? Then the Austrian corporal and the philosopher of Freiburg are nothing but the direct and legitimate descendants of that French philosopher who went to Holland and there sat down in front of the fire to found the certainties of modern reason. A philosopher sitting before the fireplace, said Tardewski, isn’t that the basic situation? (Socrates, in contrast, as you know, he told me in parentheses, wandered around the streets and the squares.) Isn’t the tragedy of the modern world condensed in that? It’s totally logical, he said, for a philosopher to get up from his armchair, after having convinced himself that he is the sole proprietor of the truth and that there is no room for doubt, and for him to take one of those burning logs and devote himself to setting fire with his reason to the entire world. It happened four hundred years later but it was logical, it was an inevitable consequence. If at the very least I had stayed sitting down. But you know how difficult it is to remain seated for very long, said Tardewski, and he got up and began pacing back and forth across the room.





.
Profile Image for César.
294 reviews86 followers
April 26, 2018
Absorbente. Aunque sigo sin entender por qué algunos escritores se empeñan en imitar a Bernhard. No a Bernhard, sino al Bernhard traducido por Miguel Sáenz.
Profile Image for Andres Sanchez.
120 reviews75 followers
September 28, 2020
La erudición de Piglia es, por decirlo menos, comparable a la de Borges. Y su sentido del humor, también.
Profile Image for Cardenio.
204 reviews161 followers
January 23, 2018
Respiración artificial se lee en un día. Primero a paso lento, prestando mucha atención a los detalles para luego aumentar el ritmo en una lectura rauda, de velocidad desmesurada. Esto sucede porque se compone de dos partes, bastante diferenciadas entre sí, las cuales se construyen en base a registros diferentes. Sin embargo, algo que Piglia mantiene en ambas es aquello que se llama polifonía de voces. En la primera parte Emilio Renzi, sobrino de Maggi, se instruye, a través del intercambio epistolar, sobre la familia Ossorio. Esta estirpe latifundista argentina se compone de unas tres generaciones y es Maggi quien debe hacerse cargo de transmitir su legado a través de la literatura, la biografía. La presentación de estos personajes no se hace a través de una mera descripción, son ellos mismos los que hablan y Piglia se encarga de desordenar sus registros, los cuales suelen separarse por espacios en blanco. En este sentido, el lector se transforma en una especie de archivador, que, al igual que Maggi, debe ser capaz de unificar registros y hacer coincidir fechas, porque Piglia no nos da todo en bandeja.

En la segunda parte, luego del intercambio epistolar entre tío-sobrino se narra lo que sería un encuentro entre ambos. Emilio visita Entre Ríos y se encuentra con grandes personalidades de los círculos literarios que lo hacen discutir. Conoce también al polaco Tardewski, amigo de su tío que se apropia de la narración a través de su incansable casi-monólogo acerca de la filosofía. Aquí es cuando la lectura se torna vertiginosa y excitante y experimentamos una necesidad imperiosa por saber qué va a pasar.

Dentro de las muchas genialidades de esta novela, lo que más me gustó y sorprendió fue esa sutileza con la que Piglia hace alusión a los aparatos gubernamentales de poder, los cuales son representados, creo yo, a través del personaje de Arocena. Este se inmiscuye, como un ratón en su madriguera, en las cartas de Renzi y Maggi, y descifra los códigos ocultos depositados en algunas. Es, claramente, una forma de representación del poder y el terror propio de la dictadura. Es interesante, además, cómo estos personajes se ocultan y alejan de la exposición pública: son más bien desconocidos, actúan desde el borde y evitan verse. Por eso escriben, porque observan el mundo desde la ficción y crean una nueva realidad que se sostiene en la palabra, en la letra y en ese intercambio epistolar que es observado -sin que estos se den cuenta- por las esferas de poder.
Profile Image for Professor Weasel.
914 reviews9 followers
February 13, 2009
Re-reading this in English... why doesn't Goodreads have it? Lame, goodreads. Lame. Anyway, this is one of my favorite books. It's like reading literary theory set in fiction. It sounds about 9999x times better in Spanish, but then again, for what book is that *not* true, other than Grossman's wonderful "DQ." This English translation does a good job highlighting Piglia's Faulknerian style, combined with this oddly tense Hemingway terse detective fiction style (which is where Piglia's Onetti homage comes in). It's Daniel Balderston's 1994 Duke University Press edition, btw. One thing that's useful about reading this edition in English is that it comes with all these handy endnotes about Argentinean history and culture, which I found incredibly useful--Piglia is a historian by training, and there are a *lot* of references to Argentinean dictators and folk heroes and indigineous legends and poems and songs and so on. It's making me realize that a lot must have gone over my head in the first reading. Sorry for all the spelling errors in this btw.
Profile Image for Juan Nalerio.
699 reviews151 followers
May 27, 2025
¿Cuántas historias contiene “Respiración artificial”? En esta compleja, postmoderna y experimental ficción, Emilio Rienzi reconstruye a través de cartas la historia de su tío Marcelo Maggi, tiene una entrevista con el político Luciano Ossorio y luego una charla con Vladimir Tardewski (¿Wiltod Gombrowicz?). Adicionalmente, el investigador Enrique Ossorio cuenta su historia un siglo y medio antes, conteniendo las tres antes mencionadas. Es Piglia.

Secretos, engaños familiares, espías; hay de todo en esta exigente novela cuyos lectores debemos ir analizando, ubicándonos en el espacio temporal para no perdernos. ¿Está el tío Maggi implicado en actividades de resistencia a la última dictadura militar en Argentina? ¿Qué relación tiene esto con el combate de Enrique Ossorio a Rosas en 1837? Las preguntas surgen a cada rato, hay que investigar.

La estrategia de narración es la opuesta a las novelas históricas. No se trata de situarse en el pasado y contarlo como presente, sino de modificar el pasado desde el presente; se interfiere, pero no para afectar la acción, sino que para entenderla.

Adicionalmente aparece el peso de Arlt en la literatura argentina, Joyce en la universial,un vínculo inquietante entre Kafka y Hitler, la grandeza de Borges y la filosofía de Wittgenstein. Hay de todo para entretenerse.
Profile Image for Daniele.
296 reviews66 followers
February 3, 2023
La cosa più importante in una storia e ciò che non si racconta.

Dura descrivere a parole un romanzo del genere (almeno per me….) .
Una volta terminata la lettura e capito il senso ci si rende conto della genialità che c’è dietro alla sua costruzione.
Per apprezzarlo e comprenderlo è fondamentale sapere che è stato scritto da Piglia nell’Argentina di fine anni 70, l’Argentina della dittatura, della Guerra Sporca e dei desaparecidos.
Ci troviamo di fronte ad un romanzo che non ha una trama compiuta, dobbiamo considerarlo come un lascito, un’eredità che viene dal passato, perché scrivere non è altro che riscrivere, utile per condividere ciò che accade e/o potrebbe riaccadere.
Storia, filosofia e letteratura si mescolano per dare origine a qualcosa di oggettivamente unico.
Da leggere e subito rileggere per apprezzarlo ancora di più.

We had the experience but missed the meaning, and approach to the meaning restores the experience

La storia è l'unico luogo dove riesco ad alleviare il peso di questo incubo da cui tento di risvegliarmi.

So che semplicemente per il bisogno costante di difendersi si può arrivare a indebolirsi al punto di non potersi più difendere. Allora per me il pensiero, in questi casi, è come l'albero maestro che affiora alle acque e al quale il naufrago si aggrappa, non solo per sopravvivere ma anche per chiedere aiuto, agitando le braccia nell'immensità del mare, con la speranza che qualcuno possa venire a soccorrerlo.

Wittgenstein intravide molto chiaramente che l'unica opera che potesse somigliare alla sua in quella restituzione suicida del silenzio era l'opera frammentaria, incomparabile, di Franz Kafka. Joyce? Tentava di risvegliarsi dall'incubo della storia per poter fare dei bei trucchi di prestidigitazione con le parole. Kafka invece si svegliava, ogni giorno, per entrare in quell'incubo, e cercava di scrivere su di esso.
Profile Image for Effie Saxioni.
722 reviews131 followers
October 20, 2021
Αποσμασματική (;) παρουσίαση ιστορικών γεγονότων με φιλοσοφικές παρεμβολές και στοχασμούς,προσωπικότητες εμβληματικές/ή και όχι,το παρόν και το παρελθόν μπλεγμένα στην ίδια πρόταση στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, αν καταφέρεις να μην χαθείς στην (κυριολεκτικά) επίπεδη πολυπλοκότητά του, θα απολαύσεις ένα υπέροχο έργο.

"Σε αυτή την αγρυπνία κανένας δεν ξυπνά,όλοι έχουν πεθάνει."
5⭐
Profile Image for Rocio Voncina.
556 reviews160 followers
September 26, 2024
Titulo: Respiración artificial
Autor: Ricardo Piglia
Motivo de lectura: #PSM2024
Lectura / Relectura: Lectura
Fisico / Electronico: Fisico
Mi edicion: Tapa blanda, 276 paginas, Pomaire
Puntuacion: 3.5/5


La primera parte del libro la encontré soporifera, no lograba engancharme con la historia.

La segunda parte realmente parece otro libro, es cuando entra el narrador
Vladimir Tardewski que la magia ocurre.
Tardewski es un inconformista, es incorrecto, descarnado, irreversible. Tiene una tremenda capacidad para relatar eventos, es casi hipnótico. Sinceramente si no fuera por este personaje, el libro me habría aburrido de principio a fin.

Tener en cuenta que es un libro plagado de referencias (para mí en exceso), lo que puede desconcertar a más de una persona.
Si toman un shot por cada "le digo", "me dice" tendrán asegurado su coma alcohólico.


Profile Image for flaminia.
449 reviews130 followers
December 27, 2017
leggerlo in italiano mi avrebbe semplificato la vita: perché fino a rosas, mitre e sarmiento ci arrivo (a spanne), ma senza le note dell'edizione sur tanti riferimenti me li sarò sicuramente persi.
leggerlo in italiano però mi avrebbe privato della gioia infinita di assistere a come piglia gioca con la lingua e la scrittura.
e quindi sempre benedetto il giorno che ho deciso de aprender el castellano.
Profile Image for Julio Bernad.
470 reviews176 followers
November 25, 2022
1001 Libros que hay que leer antes de morir: N.º 180 de 1001

Sigo con mi periplo argentino, descubriendo autores clásicos de los que nunca había oído hablar en mis clases de literatura de bachillerato. Bueno, de Piglia había oído hablar, aunque no en bachillerato. El contraste con Soriano no puede ser más evidente: si No habrá más penas ni olvido cuenta una historia sencilla, al grano, de manera concisa y espartana, Respiración artificial cuenta muchas cosas a partir de una anécdota con un lenguaje adornado y sinuoso.

Historia, lo que se dice historia, no hay. Esta novela hace algo similar a lo que hacía Javier Marías, iniciar con un suceso a partir del cual reflexionar sobre todo lo que se le viniera a la mente al sentarse a escribir. Aunque, si acaso, Piglia es incluso menos narrativo que Marías, y le importa aún menos cerrar la "historia" con que había empezado el libro.

Una vez reposada mi lectura, bien digerida, sigo sin saber muy bien qué quería contarme Piglia, que pretendía con este libro, más allá de hilvanar una serie de reflexiones eruditas sobre literatura argentina y filosofía occidental. Esta novela, en cierto sentido, parece un tratado sobre el exiliado, un estudio que disecciona la mentalidad de aquellos que se han visto obligados a abandonar su país por miedo a la represión política -este libro, como el de Soriano, también se escribió durante la dictadura-. Varios personajes de esta novela han tenido que exiliarse. Uno de ellos, directamente, se vuelve loco, en parte por no poder soportar su condición de expatriado y en parte por una enfermedad venérea. El otro, en cambio, polaco huido de la Europa invadida por los nazis, expone y analiza su condición ambigua, la perdida de su vida y de su identidad y la necesidad de definirse apropiadamente para llegar a entenderse.

Mientras tanto, también tenemos muchas reflexiones sobre escritura, muchas muy interesantes. A lo largo de la novela se cita mucho a Borges, al que uno de los personajes considera el último escritor decimonónico argentino. En cierto sentido, Piglia construye un artefacto borgiano plagado de referencias, citas eruditas y reflexiones literarias y metaliterarias. Toda la última parte es una asociación entre la obra de Kafka y el Mein Kampf. Sí, suena rocambolesco porque lo es; y quizá hasta este cogido por los pelos si no fuera por el enorme peso filosófico que nos arroja Piglia para justificarse. Es un ejercicio simpático, hasta cierto punto inocente e ingenuo, más un juego literario que una teoría a tener en cuenta. Al menos, a mi parecer, que no soy muy ducho en filosofía.

No se muy bien que pretendía Piglia con todo esto, si es que pretendía algo: no se hasta que punto esta novela es una crítica a la dictadura argentina, un manual borgiano de literatura o una excusa para mostrar la enorme erudición del autor. Lo que sí se es que Piglia escribe muy bien, y solo por eso, y por el análisis que realiza de la literatura argentina, merece la pena. Podría comparar el estilo de Piglia con el de Saramago o Marías, pero sería injusto; no porque no se parezca al estilo de estos dos, si no porque, aún a caballo de estos estilos, el de Piglia se queda a la mitad, no llega a alcanzar la genialidad del portugués ni el ritmo del español. Opto por no compararlo, pues.
Profile Image for Erica.
118 reviews24 followers
January 20, 2025
Di difficile lettura per il contenuto e gli incastri di storie ma la scrittura di Piglia trascina e travolge fino alla fine.
Fondamentale l’introduzione dell’autore per contestualizzare l’opera e amarla ancora di più.
Profile Image for Héctor Genta.
396 reviews81 followers
August 2, 2017
Premessa: questo libro richiede attenzione e concentrazione, non è la tipica lettura estiva (per questo, visto che ho avuto la bella idea di portarmelo in spiaggia, ho dovuto rileggerlo un paio di volte). Ê un libro originale, forse anche troppo. Originale nello stile, con la narrazione che passa dalla prima alla terza persona e poi a una stranissima “narrazione riferita” (non saprei come definirla diversamente): “una sera, raccontò Marconi, mi racconta Tardewski”, “apro, e nel farlo, dice Tardewski che gli raccontò Marconi”, e originale nella struttura, che assembla il romanzo epistolare, la biografia, la saga familiare, il giallo, il saggio storico-filosofico-letterario... Ho faticato ad orientarmi, a trovare un “centro” nel libro. Se volessi riassumere la trama potrei dire che è la storia dello scrittore Emilio Renzi che scrive la biografia dello zio Marcelo Maggi, il quale a sua volta tenta di ricostruire la biografia di Enrique Ossorio partendo dai suoi scritti... semplificazione estrema e rozza ma che credo renda bene le difficoltà che ho incontrato, anche considerando che poi la trama non si risolve, nel senso che quando Renzi parte per incontrare di persona Maggi, quest'ultimo sparisce. Un romanzo nel quale la narrazione mi sembra procedere per dittici, per coppie di personaggi (Maggi/Renzi, Maggi/Tardewski, Renzi/Tardewski, Borges/Arlt, Cartesio/Hitler, Kafka/Joyce, Kafka/Hitler) visti in continuità o in contrapposizione e nel quale la parte più convincente mi è sembrata la seconda, quella meta-letteraria, dove Piglia costruisce una specie di mappa della letteratura argentina esprimendo giudizi spesso tranchant su un sacco di scrittori e poi mescola realtà e fantasia a disegnare una trama verosimile, non vera ma più affascinante del vero. Respirazione artificiale è tante cose: un romanzo sull'esilio, sulla solitudine e sull'utopia, sul fallimento consapevole (non solo quello di Tardewski), sul Caso che interviene a modificare il corso delle vite, sulla ricerca delle radici, sul bisogno di fare ordine nel passato per cominciare a comprendere, sulle storie che ci raccontiamo per immaginare che ci sia successo qualcosa nella vita, ma soprattutto sul bisogno e sulla difficoltà di scrivere la musica che sentiamo dentro. Questo credo che sia, se non il trait d'union, almeno uno dei fili importanti che legano la storia:“Sento una musica e non posso suonarla, diceva, credo, Coleman Hawkins”, scrive Emilio Renzi a Maggi per spiegare l'impasse in cui si trova, “c'è qualcosa che ho compreso: la ragione che spiega questo disordine potrà essere formulata in una sola frase. Ma ho una sola paura, arrivare a concepirla e non poterla esprimere” dice il senatore Luciano Ossorio a Renzi, “tormentato dalle sue idee, perché voleva pensare bene e perché incontrava enormi difficoltà a scrivere. Lo faceva disperare la sola possibilità di non poter arrivare alla verità”, così si esprime Tardewski a proposito di Wittgenstein. Un romanzo sulla difficoltà di dire, di trovare le parole che mettano ordine tra le cose, di riuscire a restituire all'esterno quello che sentiamo nella maniera più precisa e compiuta possibile. Un romanzo sull'impossibilità del dire bene tutto ciò che deve essere detto (parafrasando Valery).
Profile Image for Marcello S.
637 reviews284 followers
December 19, 2024
Ci sono poche idee dovunque, Wittgenstein ne ebbe due in tutta la sua vita, ma tutti credono che ciò che pensano sia un'idea.

[92/100]
Profile Image for Adriana Scarpin.
1,704 reviews
September 11, 2016
Este livro me aborreceu deveras na primeira parte, mas a segunda parte é tão brilhante e explicita a razão de ser daquela primeira de uma forma tão engenhosa que chega às vias da metalinguagem, de uma erudição cavalar, vou sair dessa leitura com uma boa dezena de livros a serem lidos, afinal, somente o Piglia para instigar na leitura de Mein Kampf.

P.S. A julgar, há 531 fãs de Hitler no goodreads, ele deve ser um escritor muito bom mesmo. Rá!
Profile Image for Gabriela Solis.
125 reviews51 followers
December 17, 2015
Una teoría de la literatura dentro de una conversación dentro una carta dentro de una novela. Esta novela es una espectacular caja china: erudita sin ser soberbia y con una destreza para narrar que sólo los argentinos tienen.
Profile Image for Alberony Martínez.
589 reviews37 followers
June 7, 2022
La lectura de Respiración artificial provoca en sus lectores una suerte de fragmentación de la historia, donde pasado y presente borran los limites de la realidad y la ficción. Con una trama tirada sobre cartas sueltas, decenas de relatos que no llegaron a un final feliz, referencias intertextuales, homenajes a otras obras y autores, y porque no decir las conjeturas de algunos textos. Ensayo, autobiografía, crónica, escritura epistolar y critica literaria que hacen el texto trascienda.

Con una estructura diferenciada en dos partes, la primera que va en la búsqueda de la verdad que propinaron el fracaso personal y profesional de Marcelo Maggi, que circula en la familia como algo deshonroso y en distintas versiones, enfrenta a Emilio Renzi con la oscura vigilancia de las fuerzas de inteligencia, todo poderosas durante la dictadura militar argentina de los años setenta, una sociedad dominada por el terror del Estado, sometida a la pacificación brutal. Donde bien describe los brazos supervisores del estado, que hasta las correspondencia eran intervenidas. Descifrar el intercambio entre Maggi y Renzi en las misivas que se escribían. Si bien esta parte da inicio a la construcción del texto, creo que es el que menos peso tiene. La segunda parte es mucho más interesante, donde se dan unas conversaciones o coloquios en el Club Social con tres personajes: el polaco Vladímir Tardewski, el conde Tokray, exiliado ruso, y el periodista Marconi, donde se saca tremendas apreciaciones sobre Tolsti y la Rusia Zarista, las obras de Borges, Martin Fiero, James Joyce, Don Quijote, Robert Arlt, considerado por la tertulia como el único escritor verdaderamente moderno que produjo la literatura argentina del siglo XX, de las coincidencias entre los textos de Kafka y Hitler.

Sin lugar a duda, no espera mucho por el titulo, pero es un texto, que al ir desenmarañado cada uno de sus componentes hace que uno cambie de parecer, pues su autor desata los enigmas, los secretos, las sospechas, los olvidos, las distorsiones, los sinsentidos de la Historia a los que sólo se llega con mirada oblicua y mala letra, neurotizando la realidad desde la ficción, la zona donde el testigo neutro deviene narrador.
Profile Image for Alfredo.
63 reviews
July 25, 2020
No sabría cómo catalogar Respiración artificial. Quizás describirla como "espiral narrativo", o "puesta en abismo sucesiva", incluso "rizoma", expresa cómo la trama se desdobla en varias capas que contienen y refieren a las demás. Con un dominio narrativo excepcional, Piglia logra tejer una sucesión de personajes que abarcan a Borges, Hitler, Heidegger y Kafka, por mencionar los más memorables, con un escenario que transita desde la política argentina de fines del dieciocho y el surgimiento de Hitler a principios del diecinueve a la evolución del modernismo literario de Borges a Artl y la adopción de exiliados europeos en los círculos intelectuales argentinos. Los saltos entre niveles narrativos me sugieren paralelos con Soldados de Salamina de Javier Cercas, sin alcanzar la confesa inmersión del autor en su novela. El narrador de Respiración artificial delimita los varios niveles de la trama tejiéndolos como un gran chisme en el que Piglia usa con naturalidad varios registros: el habla coloquial (tanto la del intelectual de salón como la del porteño borracho), el flujo repentino de conciencia, la novela epistolar, e incluso la novela detectivesca.

Al parecer es la primera novela de Piglia. Intimida el precedente.
28 reviews6 followers
September 7, 2014
Respiración artificial (1980) es un libro en clave. Con otras muchas claves dentro.
La historia principal intenta representar el clima de la Argentina de los años 80 y lo logra, porque plantea la forma de un enigma. El protagonista y el lector deben atravesar un laberinto de confusiones y misterios, laberinto creado para ocultar del mundo real un submundo desconocido y cruel, pero tan verdadero como el visible.
Lamentablemente, no perdió actualidad. Pasaron treinta y cinco años y seguimos ciegos, tanteando el submundo, atrapados en el laberinto.
También es un tributo a Borges, parecen notarse contactos con El jardín de los senderos que se bifurcan, El Muerto o Guayaquil. Contrariamente a otras opiniones, no me pareció ver la relación con Rayuela de Cortázar, donde la búsqueda de los personajes es más bien estética.
No es un libro "universal". Las referencias al pasado histórico y político de la Argentina hacen difícil que pueda ser apreciado íntegramente por un lector de otro origen, como me sucedió en paralelo con el "Nocturno" de Bolaño (2000), de innegable inspiración en el libro de Piglia.
Displaying 1 - 30 of 293 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.