Meteen na haar schrijversresidentie in Tilburg kreeg Lieke Marsman ernstig nieuws: ze had kanker. In 'De volgende scan duurt vijf minuten' onderzoekt zij in tien gedichten en een essay hoe een ziek lichaam zich verhoudt tot een zieke wereld. 'De kortstondigheid van mijn behandeltraject heeft ervoor gezorgd dat ik sinds mijn operatie het gevoel heb met lege handen te staan en ik heb het schrijven van dit boekje nodig om de tijd kloppend te maken, mijn ziekteproces wat uit te rekken. Maar ik heb geen idee wat ik moet doen als ik dit boekje inlever. Hoe moet ik mijn leven weer oppakken?' In 'De volgende scan duurt vijf minuten' wordt de blik niet uitsluitend naar binnen gericht, integendeel: het is ook een vurig pleidooi om om je heen te kijken en je maatschappelijke verantwoordelijkheid op je te nemen in een zieke samenleving
Lieke Marsman (1990) debuteerde als dichter in Tirade. Voor de bundel Wat ik mijzelf graag voorhoud werd Marsman bekroond met de Lucy B en C.W van der Hoogtprijs, de Liegend Konijn Debuutprijs 2011 en de Buddingh'-prijs 2011. De eerste letter is haar tweede bundel.
In 2017 verscheen haar debuutroman Het tegenovergestelde van een mens bij Atlas Contact. De verzamelbundel Man met hoed bevat bundels 1 & 2, aslook nieuw werk en een selectie vertalingen.
2018: De volgende scan duurt 5 minuten / The following scan will last 5 minutes
In de Volkskrant schreef Arjan Peters over haar debuut: 'Ze kan het, geen misverstand daarover.'
'Het gaat daar telkens over in de werkelijk wervelende roman Het tegenovergestelde van een mens: over het vermogen om je te engageren. Over de vraag: waarom lijken we niet geraakt door de klimaatverandering? Je kunt denken: meer een vraag voor een essay dan voor een roman, maar deze roman is juist zo hemelbestormend omdat het die genrescheidingen irrelevant maakt. Marsman verlaat geregeld de geijkte romanvorm om ruimte te maken voor glasheldere essayistiek en poëzie. En ze doet dat ogenschijnlijk moeiteloos.' - Thomas de Veen in NRC over Het tegenovergestelde van een mens
Mijn eerste kennismaking met Lieke Marsman is heftig. Ik lees ‘De volgende scan duurt vijf minuten’, waarin twaalf gedichten en een essay zijn samengebracht, en het duurt geen minuut of ik adem anders. In dwingende bewoordingen heeft Marsman het over pijn, dood, ziekte. ‘Waarover men niet kan spreken,/ daarover maakt men gebaren / of barst men in tranen uit.’
Ik weet het al sinds de titel, de kanker groeit, maar ik merk dat ik de ziekte niet meteen wil benoemen, niet omdat ik bang ben om hem te benoemen, maar wel omdat ik stomweg hoop dat het niet waar is, dat alles wel zal meevallen, dat de hele wereld wel weer beter zal worden.
Marsman schrijft over de tumor die bij haar is gedetecteerd. Kraakbeenkanker. Hoe ze met die diagnose omgaat, beschrijft ze in het essay dat op een tiental beklijvende gedichten volgt en ‘Hoe gaat het met je?’ heet. Als openingsvraag kan dat bij zo’n eerste kennismaking wel tellen. ‘Kanker is overal, op tv, in boeken, bij sponsorlopen en fietstochten. Toch merk ik dat er nog altijd mensen zijn die ongemakkelijk worden van mijn ziekte,’ schrijft ze. Meteen ook dwingt ze me na te gaan hoe ik erover denk, en wat ik voel. Ik bewonder de kracht waarmee ze schrijft, en merk dat ik moeite krijg met het vinden van woorden, zodra ik besef wat een gezonde bofkont ik tot hiertoe ben. Veel woorden klinken ineens hol.
De schrijfster is gedreven en scherpzinnig. Ze lijkt geen tijd te willen verliezen, laveert feilloos van een overpeinzing over ziek zijn naar een gedachte over de betekenis van pech, en uit zich kritisch maar genuanceerd over de politiek en de gezondheidszorg in Nederland. Na de laatste bladzijde nemen Lieke Marsman en ik alleen maar schijnbaar afscheid. Eerst ‘zijn de volgende vierentwintig uur helemaal van mij,’ zoals ze in de laatste regels zegt. Die vierentwintig uur heb ik nodig. Ook de volgende vierentwintig. En nog steeds ben ik niet bekomen van dit bijzondere, persoonlijke relaas.
God, geef ons het zelfvertrouwen van een middelmatige witte man
word ik vanzelf wel blij, lekker makkelijk. Maar los daarvan is dit een mooi boekje over ziek zijn en boos zijn op de VVD, wat nog verbazingwekkend goed samengaat.
Ik vind het heel ingewikkeld om dit aangrijpende, persoonlijke verhaal sterren te geven. Dit kleine boekje staat vol met gedichten en korte essays. Over ziek zijn, maar ook kritisch over de politiek. Erg indrukwekkend!
Als jonge vrouw krijgt Lieke Marsman op een dag te horen dat er een kwaadaardige tumor onder haar schouderblad schuilt. Hoewel het gezwel binnen de week verwijderd wordt, blijven de emotionele gevolgen van deze ingrijpende diagnose nog lang nazinderen. De Volgende Scan Duurt Vijf Minuten is in de naweeën van deze rollercoaster-periode tot stand gekomen. De gedichten en het essay die gebundeld worden in dit boekje hebben het niet enkel over Marsmans persoonlijke aanraking met kanker, maar reflecteren ook op een kritische manier over gerelateerde maatschappelijke vraagstukken. Hoe gaan wij als samenleving bijvoorbeeld om met mensen die niet kunnen werken? Hebben zij gewoon 'pech'? En op welke manier wordt de gezondheidszorg beïnvloed door economische belangen? De link die Marsman legt tussen het persoonlijke en het politieke vond ik erg boeiend. Door haar persoonlijke ervaring met dit topic biedt ze de lezer een unieke en eerlijke blik op een ziekte die mensen toch nog steeds een beetje zenuwachtig maakt.
In het bijzonder zou ik dit boekje aanbevelen aan mensen die geïnteresseerd zijn in poëzie, maar die nog niet veel ervaring hebben met het lezen ervan. Doordat de thema's uit de gedichten verder worden toegelicht in het essay, wordt er extra context geboden die helpt om de poëzie verder te interpreteren. Ik vond dit alleszins een fijne aanvulling!
Lieke Marsman schrijft op een prachtige manier over haar ziekte, terwijl ze haar kritische blik op de maatschappij niet verliest. Mooie, rake zinnen zijn "God, geef ons het zelfvertrouwen van een middelmatige witte man" en "De volgende vierentwintig uur zijn helemaal van jou". Mijn complete recensie lees je op Boekvinder.be.
Er is niets wat ik nog wil zien Behalve steeds opnieuw, opnieuw Een nieuwe dag met jou
* Ik vind het heel moeilijk om dit persoonlijke verhaal, gebracht in gedichten en een essay, in sterren te beoordelen.
Aanklacht tegen de versobering van het zorgsysteem en expressie van wat er met je gebeurt als je de diagnose kanker krijgt. Kort maar krachtig en indrukwekkend.
Zo ontzettend confronterend en pijnlijk om te lezen, echt om hopeloos van te worden...
Beslissingen in de gezondheidszorg zijn geen economische beslissingen, maar beslissingen over leven en dood. En met een infuus in je hand en twintig hechtingen in je rug is het moeilijk te geloven dat de Nederlandse overheid de afgelopen decennia heeft bezuinigd op het leven.
‘De volgende scan duurt vijf minuten’ is kort en krachtig geschreven. Het is echter geen boek waar je snel doorheen bent en dat wil je ook niet! Elk gedicht wil je proeven, overdenken, overnieuw lezen en weer overdenken.
3,5 ster, eigenlijk. Een interessante opzet dit boekje, voor een groter boek over dit onderwerp. Met name de dertig bladzijden proza zijn erg goed - maar schreeuwen om uitwerking, inkadering, meer.
Kort essay en enkele gedichten die gebundeld zijn in een kort boekje, waarin politiek en gezondheid regelmatig samenkomen. Mooi en treffend en aangrijpend en nu meer van haar lezen.
In Ilness as metaphor, door Lieke Marsman aangehaald als beschouwelijk en rationeel, vraag Susan Sontag zich af waarom literair hoogstaande werken over ziekte zo schaars zijn en zo moeilijk te schrijven, terwijl ieder mens er in zijn leven in meerdere of mindere mate mee te maken krijgt. Omdat melodrama, kwaliteitsondermijnend, zo moeilijk op afstand te houden is, is haar antwoord. Marsman schuwt die melodramatische neiging niet, ze weet er als dichter vaardig literatuur van te maken. Je zou er Sontag van toewensen dat ze het had kunnen lezen.
Een minuscuul klein boekje met zoveel diepgang, inhoud en schoonheid. Zoveel menselijkheid ook en laat het daar nu vooral toch aan ontbreken in deze zwarte tijden, menselijkheid😔 ...”Hoeveel werkgeheugen zou vluchten voor oorlog eigenlijk opslokken? Stel je voor dat je halsoverkop je huis moet verlaten omdat de bommen je om de oren vliegen, of omdat de regering dreigt je kop af te hakken en/of je kinderen te verkrachten...Ach ja, we kunnen allemaal pech hebben.”...Lees dit boekje gewoon, het duurt echt niet lang.
Niet voor mij. De poëzie raakte me niet en ik kon niet veel met de opbouw - van een verzameling gedichten naar een essayistisch, meta, autobiografisch gedeelte en weer terug naar twee gedichten. Verder wel heel veel respect voor Marsman en het ziektetraject dat ze heeft meegemaakt.
"We verdampen tot we condenseren en ook rampen zijn gemaakt van feiten Je hoeft ze er alleen maar uit te destilleren: Je wordt weer beter. Het zal slijten."
"Bestaat er sjoemelsoftware voor een langer leven?"
Kort werk met gedichten en beschrijving van de korte periode dat de auteur kanker heeft. Of had. Is ze een overlever, of mag je dat zo niet zeggen, vraagt ze zich af? Aangrijpend.
Mooi boekje. Het voelt af en toe wat onuitgewerkt. Vind de boosheid en strijdlust op het einde erg mooi. De koppeling tussen kanker en politiek is erg interessant.
This short book contains 10 poems, one long essay, and a series of letters from Sophie Collins, the translator, to Lieke Marsman, the author. Each element is very strong: the poems evoke the fear and despair of being diagnosed with an illness -- in this case, cancer -- and explore disability as a politcal issue. It's rare to read work the centres the political implications or disability and ableism, and Marsman writes about this in an insightful way. She touches on similar themes in her essay, which is in part a memoir of her diagnosis with a rare form of cancer at the age of 26. She discusses the way in which the disabled body becomes a political pawn, and the ways in which ableist society cannot empathise with disability. Collins' letters add an interesting dimension to the discussion -- they discuss the female body in pain, and what it means to be a woman translating a woman. I liked this book very much, but I wanted it to be longer, and my only frustration with it was that it felt too dense, and I wanted the issues raised to be explored more fully. Still, I recommend this.