What do you think?
Rate this book
Lectures on Russian Literature
The author’s observations on the great nineteenth-century Russian writers-Chekhov, Dostoevsky, Gogol, Gorky, Tolstoy, and Turgenev. “This volume... never once fails to instruct and stimulate. This is a great Russian talking of great Russians” (Anthony Burgess). Edited and with an Introduction by Fredson Bowers; illustrations.
352 pages, Paperback
First published January 1, 1981
372 people are currently reading
5899 people want to read
About the author
Vladimir Nabokov
889 books14.7k followersRussian:
Владимир Набоков
.
Vladimir Vladimirovich Nabokov, also known by the pen name Vladimir Sirin, was a Russian-American novelist. Nabokov wrote his first nine novels in Russian, then rose to international prominence as a master English prose stylist. He also made significant contributions to lepidoptery, and had a big interest in chess problems.
Nabokov's Lolita (1955) is frequently cited as his most important novel, and is at any rate his most widely known one, exhibiting the love of intricate wordplay and descriptive detail that characterized all his works.
Lolita was ranked fourth in the list of the Modern Library 100 Best Novels; Pale Fire (1962) was ranked 53rd on the same list, and his memoir, Speak, Memory (1951), was listed eighth on the publisher's list of the 20th century's greatest nonfiction. He was also a finalist for the National Book Award for Fiction seven times.
Vladimir Vladimirovich Nabokov, also known by the pen name Vladimir Sirin, was a Russian-American novelist. Nabokov wrote his first nine novels in Russian, then rose to international prominence as a master English prose stylist. He also made significant contributions to lepidoptery, and had a big interest in chess problems.
Nabokov's Lolita (1955) is frequently cited as his most important novel, and is at any rate his most widely known one, exhibiting the love of intricate wordplay and descriptive detail that characterized all his works.
Lolita was ranked fourth in the list of the Modern Library 100 Best Novels; Pale Fire (1962) was ranked 53rd on the same list, and his memoir, Speak, Memory (1951), was listed eighth on the publisher's list of the 20th century's greatest nonfiction. He was also a finalist for the National Book Award for Fiction seven times.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 160 reviews
June 9, 2010
I only read the Dostoevsky part of this so far. I thought it would be funny, which it is. And I thought it would be insightful, which it really isn't. And I didn't think it would make me want to punch Nabokov, but it does.
Here is a typical criticism: "If you examine closely any of his works, say The Brothers Karamazov, you will note that the natural background and all things relevant to the perception of the senses hardly exist. What landscape there is is a landscape of ideas, a moral landscape. The weather does not exist in his world, so it does not much matter how people dress. Dostoevsky characterizes his people through situation, through ethical matters, their psychological reactions, their inside ripples. After describing the looks of a character, he uses the old-fashioned device of not referring to his specific physical appearance any more in the scenes with him. This is not the way of an artist, say Tolstoy, who sees his character in his mind all the time and knows exactly the specific gesture he will employ at this or that moment."
Long story short: Nabokov wants Dostoevsky to be slice-of-life, and Dostoevsky isn't slice-of-life. More to the point, Nabokov wants Dostoevsky to be Tolstoy, and Dostoevsky isn't Tolstoy. Okay. Criticism based on that would be fine if he just said it like that, but no, he says he understands people appreciating Dostoevsky if they "do not know the difference between literature and pseudo-literature."
All the criticisms just seem to miss the point. The most recurrent criticism is that all Dostoevsky's characters are insane, and you can't learn anything about human nature from insane people. But Dostoevsky's characters aren't supposed to be people to model yourself after, and they aren't supposed to be slice-of-life. They're thought experiments of how philosophical ideas would embody themselves, once not just theoretical, but in the frame of human nature with all its idiosyncrasies. The point is to imagine what would happen to a person who took an idea and tried to live it in the world. Yes, people like that seem crazy, because most people don't actually try to live an idea in the world. The insight is in how idealized philosphical notions conflict with the very nature of being human.
My (fairly uncontroversial, I thought) reading is that, according to Dostoevsky, if an intelligent, sensitive, and intellectually honest person takes Nietzsche literally and tries to live it, you end up with Raskolnikov. And if an intelligent, sensitive, and intellectually honest person takes rationalism literally and tries to live it, you end up with Ivan Karamazov. And similarly for Christianity (Myshkin), utopian totalitarianism (the Grand Inquisitor), etc. To say these people are lunatics and what can you learn about human nature from lunatics is, I don't know, dumb.
Some of his phrasings actually make it seem like he didn't understand the novels. He describes Raskolnikov's beliefs as "curiously fascist." Um. "Curiously"?! That is not incidental! The whole point is that Raskolnikov read himself some philosophy, and that philosophy, followed through purely intellectually, leads to fascism. And he says about Notes From Underground that one of its core insights on free will "is bunkum since harmony, happiness, presupposes and includes also the presence of whim." The text never said it didn't, and that's part of the point. It said no theory of predictable harmony or happiness could be constructed because of the unpredictability of whim (which is included).
That said, the dude is funny. If you're going to uninsightfully trash someone I love, at least do it with phrasings like "But then comes this singular sentence that for sheer stupidity has hardly the equal in world-famous literature."
Here is a typical criticism: "If you examine closely any of his works, say The Brothers Karamazov, you will note that the natural background and all things relevant to the perception of the senses hardly exist. What landscape there is is a landscape of ideas, a moral landscape. The weather does not exist in his world, so it does not much matter how people dress. Dostoevsky characterizes his people through situation, through ethical matters, their psychological reactions, their inside ripples. After describing the looks of a character, he uses the old-fashioned device of not referring to his specific physical appearance any more in the scenes with him. This is not the way of an artist, say Tolstoy, who sees his character in his mind all the time and knows exactly the specific gesture he will employ at this or that moment."
Long story short: Nabokov wants Dostoevsky to be slice-of-life, and Dostoevsky isn't slice-of-life. More to the point, Nabokov wants Dostoevsky to be Tolstoy, and Dostoevsky isn't Tolstoy. Okay. Criticism based on that would be fine if he just said it like that, but no, he says he understands people appreciating Dostoevsky if they "do not know the difference between literature and pseudo-literature."
All the criticisms just seem to miss the point. The most recurrent criticism is that all Dostoevsky's characters are insane, and you can't learn anything about human nature from insane people. But Dostoevsky's characters aren't supposed to be people to model yourself after, and they aren't supposed to be slice-of-life. They're thought experiments of how philosophical ideas would embody themselves, once not just theoretical, but in the frame of human nature with all its idiosyncrasies. The point is to imagine what would happen to a person who took an idea and tried to live it in the world. Yes, people like that seem crazy, because most people don't actually try to live an idea in the world. The insight is in how idealized philosphical notions conflict with the very nature of being human.
My (fairly uncontroversial, I thought) reading is that, according to Dostoevsky, if an intelligent, sensitive, and intellectually honest person takes Nietzsche literally and tries to live it, you end up with Raskolnikov. And if an intelligent, sensitive, and intellectually honest person takes rationalism literally and tries to live it, you end up with Ivan Karamazov. And similarly for Christianity (Myshkin), utopian totalitarianism (the Grand Inquisitor), etc. To say these people are lunatics and what can you learn about human nature from lunatics is, I don't know, dumb.
Some of his phrasings actually make it seem like he didn't understand the novels. He describes Raskolnikov's beliefs as "curiously fascist." Um. "Curiously"?! That is not incidental! The whole point is that Raskolnikov read himself some philosophy, and that philosophy, followed through purely intellectually, leads to fascism. And he says about Notes From Underground that one of its core insights on free will "is bunkum since harmony, happiness, presupposes and includes also the presence of whim." The text never said it didn't, and that's part of the point. It said no theory of predictable harmony or happiness could be constructed because of the unpredictability of whim (which is included).
That said, the dude is funny. If you're going to uninsightfully trash someone I love, at least do it with phrasings like "But then comes this singular sentence that for sheer stupidity has hardly the equal in world-famous literature."
April 16, 2020
1η δημοσίευση, Book Press:
https://www.bookpress.gr/kritikes/tex...
"Η λογοτεχνία απευθύνεται στα έγκατα της ανθρώπινης ψυχής, από όπου οι σκιές άλλων κόσμων περνούν σαν τις σκιές των ανώνυμων και αθόρυβων πλοίων."
Δεν νομίζω πως κάποιος, κάποτε, αποτόλμησε να κατατάξει τον Ναμπόκοφ στο Πάνθεο εκείνων των γενειοφόρων δασκάλων που απεικονίζονται να αγκαλιάζουν στοργικά τους μαθητές, επιδαψιλεύοντας τιμές και αξιώματα, αλλά κυρίως την αποδοχή και τον έπαινο των πολλών. Οι απόψεις του σε θέματα τόσο πολιτικής / ιδεολογικής φύσης, αλλά πρώτιστα αισθητικής/ καλλιτεχνικής δεν ευτύχησαν να αποδειχθούν "της μόδας" σε καμία εποχή - ούτε μεταξύ των συγκαιρινών του ούτε όμως και των μετέπειτα. Μοναχικός λύκος εν μέσω αμνών, δεν επιχείρησε να λειάνει τις απόψεις του για να ταιριάξουν σε κάποια σχολή, σε κάποιο ρεύμα - και όταν τις εξέφραζε έπεφταν ως κεραυνοί εν αιθρία, προκαλώντας το κοινό περί τέχνης αίσθημα.
Κατά μία έννοια, ο Ναμπόκοφ δεν επιθυμούσε τίποτε τέτοιο. Παρέκαμπτε τεχνηέντως το σύγχρονο ακροατήριο, απευθυνόμενος στους Ολύμπιους λογοτεχνικούς προγόνους του, όντας ο ίδιος επίγονός τους. Η συχνά απαξιωτική εκφορά λόγου απέναντι σε όλα όσα θεωρούσε –και εκ του μακρόθεν θωρούσε- δεύτερης διαλογής τέχνη, διδακτική λογοτεχνία ιδεών κ.λπ. δεν είχε σαθρά θεμέλια. Τουναντίον, βασιζόταν σε έργο στιβαρό, τιτάνιας εμβέλειας και οραματισμού. Η λογοτεχνία του υπήρξε απόλυτα εναρμονισμένη με τις αρχές του, όντας ένας συνεκτικός κόσμος, αεροστεγής και απρόσβλητος από τον ιό της δημοφιλίας, του καιροσκοπικού αίνου. Το αυτό ισχύει και για τη διδασκαλία του.
Τα "Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία" είναι μια συρραφή παραδόσεων του συγγραφέα σε σημαντικά αμερικανικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, σχετικά με σπουδαία κείμενα της ρωσικής λογοτεχνίας. Στους υπό εξέταση συγγραφείς περιλαμβάνονται οι Γκόγκολ, Τουργκένιεφ, Ντοστογιέβσκι, Τολστόι, Τσέχοφ και Γκόρκι. Από τις "Χαμένες ψυχές, στο "Πατέρες και γιοί" και από την "Άνα Καρένινα" στον "Ηλίθιο" και την "Κυρία με το σκυλάκι", μεταξύ άλλων, ο Ναμπόκοφ επιλέγει τον ανθό της ρωσικής λογοτεχνικής παραγωγής, παρουσιάζοντάς τη στο πανεπιστημιακό του κοινό και ταυτόχρονα στο ευρύτερο παγκόσμιο βιβλιοφιλικό. Η δε απόδοσή τους στη γλώσσα μας οφείλει πολλά στην εξαιρετική μετάφραση του Α. Παππά για τις εκδόσεις Πατάκη.
Δεν θα σταθώ εδώ στο τι λέγεται για τα επιμέρους έργα που είναι εξ ορισμού αριστουργηματικά, πέραν πάσης αμφιβολίας (ενίοτε και της δικής του!). Σημασία εδώ έχει, θεωρώ, το φως που ρίχνει επάνω τους η κριτική ματιά του συγγραφέα που καταυγάζει με το ιδιαίτερο ύφος του το σύνολο. Η ανάγνωση λογοτεχνίας είναι μια εν δυνάμει, εν κινήσει διεργασία, σίγουρα όχι εξίσου σημαντική με τη δημιουργία, πλην όμως αξεδιάλυτη από αυτήν. Δεν νοείται σπουδαίο έργο τέχνης δίχως το κοινό εκείνο που θα το αναγνωρίσει ως τέτοιο και θα αναγνωριστεί και το ίδιο μέσω αυτού. Πρόκειται για μια σχέση διαρκείας, καθώς ταυτόχρονα: "Η συνάντηση, η σύγκρουση της συνείδησης με τη σημαίνουσα μορφή, της αντίληψης με την αισθητική, είναι μία από τις ισχυρότερες (G. Stainer).
Ο Ναμπόκοφ έχει πλήρη επίγνωση όλων αυτών. Η θεία λειτουργία της Τέχνης απαιτεί την παρουσία ενός Αρχιερέα για να τελεστεί ευφρόσυνα και νηκτικά και ο Ναμπόκοφ με περισσή αλαζονεία, τέτοια που αρμόζει στην ιδιοφυία του, αναλαμβάνει τον ρόλο. Ως γνήσιος μύστης δεν είναι διαλλακτικός, δεν ορρωδεί και δεν θάλπει. Ξεκινάει και παραμένει μέχρι τέλους αφοριστικός, επιρρεπής στον απολυταρχικό ρόλο του, διόλου υπομονετικός και εξαντλητικά εμμονικός.
"Από Διός άρξασθαι ", λοιπόν, και εν προκειμένω, ο συγγραφέας-κριτικός νουθετεί τους φερέλπιδες αναγνώστες-μαθητές του, δίχως να αναγνωρίζει ελαφρυντικά και λοιπές φρούδες δικαιολογίες. Όποιος προσέρχεται στο εκκλησίασμά του έχει την απόλυτη ευθύνη να… αποδεχτεί την ex cathedra εξουσία και οπτική του. Η επί του όρους ομιλία του Ναμπόκοφ δεν είναι ανθρωποκεντρική, δεν μακαρίζει τους πράους, τους πτωχούς το πνεύματι και τους ευσεβείς. Δεν είναι εξάλλου αυτός ο ρόλος της τέχνης. Τουναντίον, οικτίρει, αρπάζει συχνότερα το φραγγέλιο για να αποδιώξει τους οπαδούς τους ωφελιμισμού, τους χρησιμοθήρες της τέχνης, τους… μηνυματίες.
Ως άλλος Ιεροφάντης, ο Ναμπόκοφ δεν διστάζει να ανακράξει: "Εκάς οι βέβηλοι!", όποτε κρίνει πως το "νόημα", οι "ιδέες" σπεύδουν να υποκαταστήσουν το ύφος, τις λεπτές αποχρώσεις της αφήγησης, τις εικόνες που προσιδιάζουν και καθορίζουν το καλλιτεχνικό όραμα. "Η λογοτεχνία δεν είναι ένα σύνολο από ιδέες, αλλά ένα σύνολο από εικόνες. Σε σύγκριση με τις εικόνες και τη μαγεία ενός βιβλίου, οι τυχόν ιδέες που διατυπώνονται σε αυτό, έρχονται σε δεύτερη μοίρα." Ξεκάθαρες κουβέντες, τέτοιες που αρμόζουν στα υπό εξέταση έργα. Δεν αρκείται όμως στη μεμψιμοιρία και στις αιτιάσεις, δεν είναι περισσότερο κήνσορας από όσο θεράποντας. Ως έμπειρος δάσκαλος κρατάει αναμμένη τη δάδα της γνώσης και δείχνει τον δρόμο της ανά-γνωσης.
Για τον Ναμπόκοφ η ανάγνωση, η "μετωπική σύγκρουση" του αναγνώστη με το λογοτεχνικό έργο δεν προσομοιάζει με εκείνον άλλων τεχνών. Φερ' ειπείν, στην περίπτωση της ζωγραφικής προσεγγίζουμε και αξιολογούμε έναν πίνακα οπτικά, καθολικά, ρουφώντας τον αρχικά εν συνόλω και αδιαίρετα και εν συνεχεία εστιάζοντας στα επιμέρους στοιχεία του. Αντιθέτως, η λειτουργία της ανάγνωσης είναι διαφορετική, δεδομένου πως είναι αδύνατον να καλύψουμε "με μια ματιά" το πολυσέλιδο κείμενο. Απαιτείται χρόνος, τμηματική πρόσληψη και αξιολόγηση, σελίδα τη σελίδα, ώστε η καταληκτική παράγραφος να συνδέσει τα επιμέρους σε ένα διακριτό όλον. Μα ακριβώς γι' αυτό η επανάγνωση (επαναλαμβάνει ακάματα ο Δάσκαλος!) αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας κτήσης του κειμένου – η πρώτη επαφή είναι ασαφής και αναγνωριστική, η δεύτερη (ίσως και τρίτη) συντελεί στην ουσιαστική μέθεξη.
Πλην όμως, αυτή ακριβώς η εκ πρώτης "αδυναμία" κατανόησης αποτελεί και την ειδοποιό ποιοτική διαφορά της λογοτεχνίας σε σχέση με τις άλλες τέχνες. Επιτρέπει στον αναγνώστη μια πιο ευέλικτη προσέγγιση, η οποία δεν επικεντρώνεται στην ευθεία αναγωγή σε απλοϊκά συμπεράσματα του τύπου "τι θέλει να πει ο καλλιτέχνης;", στην "ουσία", στο…επάρατο μήνυμα, στην ωφελιμιστική διάσταση του έργου τέχνης. "Όχι!", βροντοφωνάζει ο Ναμπόκοφ, το έργο τέχνης δεν προσδιορίζεται και δεν συρρικνούται στο μήνυμά του, όσο σοβαρό κι αν πιστεύουν κάποιοι πως είναι αυτό. Αντιθέτως, η μαγεία της τέχνης βρίσκεται στα επιμέρους στοιχεία του, στον τρόπο που συντίθεται αποσυντιθέμενο, στο πώς ο δημιουργός συναρμόζει τις πτυχώσεις του, εφαρμόζοντας την "κόλλα" της αφηγηματικής του επάρκειας.
Και αυτό που ��ρχικά φάνταζε ως μειονέκτημα (τουτέστιν, η αδυναμία καθολικής πρόσληψης) αποδεικνύεται το βασικότερο πλεονέκτημά του, καθώς ο ευεπίφορος αναγνώστης συλλέγει σταδιακά τα κλειδιά που ο δημιουργός αφήνει σε όλη την έκταση του έργου, απολαμβάνοντας τη λέξη, την παράγραφο, τη σελίδα. Αίφνης, το νόημα ή το μήνυμα ξεχνιέται, το μάτι ασκείται να σταματά -βαθιά ανάσα- και να απολαμβάνει τη λεπτομέρεια που καθίσταται εξίσου σημαντική για την απόλαυση του κειμένου. Πρόκειται για μια διαδικασία παιδευτική και απαιτητική, απαιτεί υπομονή και επιμονή, η οποία όμως αποδεικνύεται εξόχως δημιουργική, καθώς απορρίπτει το προφανές, το ευτελές και το κοινότοπο προς χάριν του ουσιώδους, του σημαίνοντος. Η αισθητική διάσταση του λογοτεχνικού έργου είναι εν τέλει το μήνυμά του, ο σκοπός του και η προοπτική του.
Για να επανέλθω. Όποτε ο Ναμπόκοφ ξεκινά την ανάλυση ενός βιβλίου αποφεύγει επιμελώς να αναφερθεί στο νόημα, στη γενική ιδέα/ ιδέες του. Κανένα βιβλίο άξιο λόγου -και αποκλειστικά με τέτοια ασχολείται- δεν δύναται να αποδοθεί σε δύο προτάσεις. Είναι η "Άννα Καρένινα" ένα έργο που μιλά για την απιστία και τις επιπτώσεις της, υπό το πρίσμα του κοινωνικό-ιστορικού πλαισίου της τσαρικής εποχής; Είναι οι "Νεκρες ψυχές" του Γκόγκολ ένα βιβλίο κατανόησης της ρωσικής ψυχής; Ο Δάσκαλος είναι κάθετος ως προς αυτό: "Τα δημοσιογραφικά κείμενα, τα εγχειρίδια είναι απλά. Ο Τολστόι ή ο Μέλβιλ, δεν είναι απλοί." Το οποίο σημαίνει πως κανένα εξ αυτών δεν μπορεί να συρρικνωθεί σε δύο προτάσεις, να συμπιεστεί στην "προκρούστεια κλίνη" της γενικολογίας, της εύπεπτης αφαίρεσης που θα προσελκύσει ένα κοινό πειθαρχημένο, έτοιμο να αποδεχτεί την ευκολία μιας ήδη προκατασκευασμένης αντίληψης για την πραγματικότητα.
Ο Ναμπόκοφ θα επιχειρήσει και θα καταφέρει να σπάσει αυτό το καλούπι, το continuum, το ατελέσφορο σπιράλ που οδηγεί αυτιστικά στην επανάληψη των ήδη εγνωσμένων, και δεν ταιριάζει στον επαρκή αναγνώστη. Εκείνος που μετέχει ενεργητικά, δεν αφομοιώνει παθητικά και ο Δάσκαλος είναι αεί παρών για να το υπενθυμίσει δια του παραδείγματος, όπως τίθεται εναργώς στις σελίδες του βιβλίου. Αναλύοντας κάθε λογοτεχνικό έργο ξεχωριστά, αναταράσσει τα νερά της γενικής εικόνας, αποφεύγει να εστιάσει στο θεματικό κέντρο και τις θεματικές παραφυάδες του. Τουναντίον, αλιεύει στα απόνερα, αποδομεί το πλαίσιο και επικεντρώνει την κριτική του αιχμή στα επιμέρους στοιχεία.
Αυτομάτως το υφαντό αρχίζει και ξηλώνεται, καθώς ο Ναμπόκοφ επιχειρεί να αναδείξει τα υφολογικά στοιχεία, το πώς ο συγγραφέας συνθέτει το έργο κεφάλαιο το κεφάλαιο, συχνότερα δε παράγραφο την παράγραφο. Αυτόματα, καθίσταται πολύ σημαντικότερος ο τρόπος περιγραφής της κίνησης του χεριού της Άννας (Καρένινα) κάθε φορά που ασυναίσθητα διορθώνει την μπούκλα της. Πιο κάτω, ο Ναμπόκοφ αναλύει το πώς πραγματώνεται με αφηγηματικούς όρους η άοκνη παρατηρητικότητα του Τολστόι, καθώς κινείται υπαινικτικά -με αργές κινήσεις της κάμερας- γύρω από τους ήρωές του, αποσύροντας υποσυνείδητα τον ιδεολόγο, για να αναδείξει τον καλλιτέχνη. Αυτή είναι η "μακαρία οδός" της αναγνωστικής επάρκειας και καμία άλλη.
Ακόμα όμως και όταν στρέφει τα βέλη της κριτικής του στον Ντοστογιέφσκι, στον οποίο ξεκάθαρα αρνείται τον τίτλο του μεγαλοφυούς, το πράττει βάσει των ως άνω κριτηρίων. Ίσως στο πλέον αμφιλεγόμενο κεφάλαιο του εξαιρετικού αυτού αναγνώσματος, επιτίθεται στις εμφανείς ιδεοληψίες του συγγραφέα, στον ισόποσο μελοδραματισμό και διδακτισμό του, κατηγορώντας τον πως υπέπεσε στο ασύγγνωστο σφάλμα της χρήσης των ηρώων του ως φερέφωνα των προθέσεων και απόψεων του συγγραφέα. Εκεί που ο Τολστόι, ο Γκόγκολ ή ο Τσέχωφ στις κορυφαίες τους στιγμές εγκαταλείπουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο, αφήνοντας τη σκηνή ελεύθερη στους ήρωές τους που αυτονομούνται, ως κυήματα φαντασίας πάντα, ο Ντοστογιέφκσι (σύμφωνα πάντα με τον Ναμπόκοφ) συνεχίζει να είναι παρών, μιλώντας ακατάπαυστα μέσω αυτών.
Προφανώς δεν είναι απαραίτητο ούτε αναπόφευκτο να συμφωνήσει κάποιος/α με όλα όσα εμπεριέχονται στις σελίδες των "Μαθημάτων". Όπου κυριαρχούν οι εμμονές, εμφιλοχωρεί μια μικρή δόση υπεραπλούστευσης, καθότι η γενίκευση είναι αμφίστομο ξίφος. Ιδίως όταν σχετίζεται με θέματα τέχνης, όπου το προσωπικό στοιχείο -όσο και να μας ενοχλεί αυτό- διαδραματίζει ρόλο σημαντικό. Η ιστορία έχει αποδείξει πως κανένα σύστημα αξιολόγησης και κριτικής δεν ευσταθεί ως απόλυτα συνεκτικό, αρραγές και ολιστικό – ένα να τα εμπεριέχει όλα. Όσο κι αν ο Ναμπόκοφ επιχειρεί να προσφέρει ένα Μανιφέστο αισθητικής (πολλοί το έχουν επιχειρήσει) που ως νέο φάντασμα θα πλανιέται πάνω από τις αίθουσες διδασκαλίας, τους ιδιωτικούς χώρους ανάγνωσης και εν γένει όπου οι άνθρωποι επιλέγουν να διαβάσουν, από τις σχισμές θα διαρρέουν νέες ιδέες, νέες προτάσεις, νέοι δάσκαλοι, έτοιμοι να ανατρέψουν την πρωτοκαθεδρία των προγόνων τους.
Κλείνοντας, πιστεύω πως τα ίδια κριτήρια που εκείνος θέτει για την ανάγνωση της λογοτεχνίας, θα πρέπει να εφαρμοστούν για το έργο του όπως και για το εν λόγω βιβλίο. Κρατούμε τις όποιες επιφυλάξεις μας για τις γενικεύσεις, τις υφολογικές/ ιδεολογικές του εμμονές, ούτως ειπείν τον ολόδικό του διδακτισμό, τα μηνύματα και τις αγκυλώσεις (ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο…) και ρουφάμε άπληστα τα περί την ουσία, τα εμφορούμενα από πνεύμα δημιουργικό, από πρωτοτυπία και κάλλος.
Εν τέλει, πίσω από την αποστασιοποιημένη κριτική, την απόμακρα ψύχραιμη ανάλυση του Δασκάλου, σε κοινή θέα κρύβεται το ασίγαστο πάθος για τη λογοτεχνία. Και κάτι ακόμα εξίσου σημαντικό: η αέναη αναζήτηση της δημιουργικής πνοής που νοηματοδοτεί τις λέξεις -άρα τον ίδιο τον κόσμο μας-, αξεδιάλυτη από εκείνη ενός "βίου βιωτού".
https://fotiskblog.home.blog/2020/04/...
https://www.bookpress.gr/kritikes/tex...
"Η λογοτεχνία απευθύνεται στα έγκατα της ανθρώπινης ψυχής, από όπου οι σκιές άλλων κόσμων περνούν σαν τις σκιές των ανώνυμων και αθόρυβων πλοίων."
Δεν νομίζω πως κάποιος, κάποτε, αποτόλμησε να κατατάξει τον Ναμπόκοφ στο Πάνθεο εκείνων των γενειοφόρων δασκάλων που απεικονίζονται να αγκαλιάζουν στοργικά τους μαθητές, επιδαψιλεύοντας τιμές και αξιώματα, αλλά κυρίως την αποδοχή και τον έπαινο των πολλών. Οι απόψεις του σε θέματα τόσο πολιτικής / ιδεολογικής φύσης, αλλά πρώτιστα αισθητικής/ καλλιτεχνικής δεν ευτύχησαν να αποδειχθούν "της μόδας" σε καμία εποχή - ούτε μεταξύ των συγκαιρινών του ούτε όμως και των μετέπειτα. Μοναχικός λύκος εν μέσω αμνών, δεν επιχείρησε να λειάνει τις απόψεις του για να ταιριάξουν σε κάποια σχολή, σε κάποιο ρεύμα - και όταν τις εξέφραζε έπεφταν ως κεραυνοί εν αιθρία, προκαλώντας το κοινό περί τέχνης αίσθημα.
Κατά μία έννοια, ο Ναμπόκοφ δεν επιθυμούσε τίποτε τέτοιο. Παρέκαμπτε τεχνηέντως το σύγχρονο ακροατήριο, απευθυνόμενος στους Ολύμπιους λογοτεχνικούς προγόνους του, όντας ο ίδιος επίγονός τους. Η συχνά απαξιωτική εκφορά λόγου απέναντι σε όλα όσα θεωρούσε –και εκ του μακρόθεν θωρούσε- δεύτερης διαλογής τέχνη, διδακτική λογοτεχνία ιδεών κ.λπ. δεν είχε σαθρά θεμέλια. Τουναντίον, βασιζόταν σε έργο στιβαρό, τιτάνιας εμβέλειας και οραματισμού. Η λογοτεχνία του υπήρξε απόλυτα εναρμονισμένη με τις αρχές του, όντας ένας συνεκτικός κόσμος, αεροστεγής και απρόσβλητος από τον ιό της δημοφιλίας, του καιροσκοπικού αίνου. Το αυτό ισχύει και για τη διδασκαλία του.
Τα "Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία" είναι μια συρραφή παραδόσεων του συγγραφέα σε σημαντικά αμερικανικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, σχετικά με σπουδαία κείμενα της ρωσικής λογοτεχνίας. Στους υπό εξέταση συγγραφείς περιλαμβάνονται οι Γκόγκολ, Τουργκένιεφ, Ντοστογιέβσκι, Τολστόι, Τσέχοφ και Γκόρκι. Από τις "Χαμένες ψυχές, στο "Πατέρες και γιοί" και από την "Άνα Καρένινα" στον "Ηλίθιο" και την "Κυρία με το σκυλάκι", μεταξύ άλλων, ο Ναμπόκοφ επιλέγει τον ανθό της ρωσικής λογοτεχνικής παραγωγής, παρουσιάζοντάς τη στο πανεπιστημιακό του κοινό και ταυτόχρονα στο ευρύτερο παγκόσμιο βιβλιοφιλικό. Η δε απόδοσή τους στη γλώσσα μας οφείλει πολλά στην εξαιρετική μετάφραση του Α. Παππά για τις εκδόσεις Πατάκη.
Δεν θα σταθώ εδώ στο τι λέγεται για τα επιμέρους έργα που είναι εξ ορισμού αριστουργηματικά, πέραν πάσης αμφιβολίας (ενίοτε και της δικής του!). Σημασία εδώ έχει, θεωρώ, το φως που ρίχνει επάνω τους η κριτική ματιά του συγγραφέα που καταυγάζει με το ιδιαίτερο ύφος του το σύνολο. Η ανάγνωση λογοτεχνίας είναι μια εν δυνάμει, εν κινήσει διεργασία, σίγουρα όχι εξίσου σημαντική με τη δημιουργία, πλην όμως αξεδιάλυτη από αυτήν. Δεν νοείται σπουδαίο έργο τέχνης δίχως το κοινό εκείνο που θα το αναγνωρίσει ως τέτοιο και θα αναγνωριστεί και το ίδιο μέσω αυτού. Πρόκειται για μια σχέση διαρκείας, καθώς ταυτόχρονα: "Η συνάντηση, η σύγκρουση της συνείδησης με τη σημαίνουσα μορφή, της αντίληψης με την αισθητική, είναι μία από τις ισχυρότερες (G. Stainer).
Ο Ναμπόκοφ έχει πλήρη επίγνωση όλων αυτών. Η θεία λειτουργία της Τέχνης απαιτεί την παρουσία ενός Αρχιερέα για να τελεστεί ευφρόσυνα και νηκτικά και ο Ναμπόκοφ με περισσή αλαζονεία, τέτοια που αρμόζει στην ιδιοφυία του, αναλαμβάνει τον ρόλο. Ως γνήσιος μύστης δεν είναι διαλλακτικός, δεν ορρωδεί και δεν θάλπει. Ξεκινάει και παραμένει μέχρι τέλους αφοριστικός, επιρρεπής στον απολυταρχικό ρόλο του, διόλου υπομονετικός και εξαντλητικά εμμονικός.
"Από Διός άρξασθαι ", λοιπόν, και εν προκειμένω, ο συγγραφέας-κριτικός νουθετεί τους φερέλπιδες αναγνώστες-μαθητές του, δίχως να αναγνωρίζει ελαφρυντικά και λοιπές φρούδες δικαιολογίες. Όποιος προσέρχεται στο εκκλησίασμά του έχει την απόλυτη ευθύνη να… αποδεχτεί την ex cathedra εξουσία και οπτική του. Η επί του όρους ομιλία του Ναμπόκοφ δεν είναι ανθρωποκεντρική, δεν μακαρίζει τους πράους, τους πτωχούς το πνεύματι και τους ευσεβείς. Δεν είναι εξάλλου αυτός ο ρόλος της τέχνης. Τουναντίον, οικτίρει, αρπάζει συχνότερα το φραγγέλιο για να αποδιώξει τους οπαδούς τους ωφελιμισμού, τους χρησιμοθήρες της τέχνης, τους… μηνυματίες.
Ως άλλος Ιεροφάντης, ο Ναμπόκοφ δεν διστάζει να ανακράξει: "Εκάς οι βέβηλοι!", όποτε κρίνει πως το "νόημα", οι "ιδέες" σπεύδουν να υποκαταστήσουν το ύφος, τις λεπτές αποχρώσεις της αφήγησης, τις εικόνες που προσιδιάζουν και καθορίζουν το καλλιτεχνικό όραμα. "Η λογοτεχνία δεν είναι ένα σύνολο από ιδέες, αλλά ένα σύνολο από εικόνες. Σε σύγκριση με τις εικόνες και τη μαγεία ενός βιβλίου, οι τυχόν ιδέες που διατυπώνονται σε αυτό, έρχονται σε δεύτερη μοίρα." Ξεκάθαρες κουβέντες, τέτοιες που αρμόζουν στα υπό εξέταση έργα. Δεν αρκείται όμως στη μεμψιμοιρία και στις αιτιάσεις, δεν είναι περισσότερο κήνσορας από όσο θεράποντας. Ως έμπειρος δάσκαλος κρατάει αναμμένη τη δάδα της γνώσης και δείχνει τον δρόμο της ανά-γνωσης.
Για τον Ναμπόκοφ η ανάγνωση, η "μετωπική σύγκρουση" του αναγνώστη με το λογοτεχνικό έργο δεν προσομοιάζει με εκείνον άλλων τεχνών. Φερ' ειπείν, στην περίπτωση της ζωγραφικής προσεγγίζουμε και αξιολογούμε έναν πίνακα οπτικά, καθολικά, ρουφώντας τον αρχικά εν συνόλω και αδιαίρετα και εν συνεχεία εστιάζοντας στα επιμέρους στοιχεία του. Αντιθέτως, η λειτουργία της ανάγνωσης είναι διαφορετική, δεδομένου πως είναι αδύνατον να καλύψουμε "με μια ματιά" το πολυσέλιδο κείμενο. Απαιτείται χρόνος, τμηματική πρόσληψη και αξιολόγηση, σελίδα τη σελίδα, ώστε η καταληκτική παράγραφος να συνδέσει τα επιμέρους σε ένα διακριτό όλον. Μα ακριβώς γι' αυτό η επανάγνωση (επαναλαμβάνει ακάματα ο Δάσκαλος!) αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας κτήσης του κειμένου – η πρώτη επαφή είναι ασαφής και αναγνωριστική, η δεύτερη (ίσως και τρίτη) συντελεί στην ουσιαστική μέθεξη.
Πλην όμως, αυτή ακριβώς η εκ πρώτης "αδυναμία" κατανόησης αποτελεί και την ειδοποιό ποιοτική διαφορά της λογοτεχνίας σε σχέση με τις άλλες τέχνες. Επιτρέπει στον αναγνώστη μια πιο ευέλικτη προσέγγιση, η οποία δεν επικεντρώνεται στην ευθεία αναγωγή σε απλοϊκά συμπεράσματα του τύπου "τι θέλει να πει ο καλλιτέχνης;", στην "ουσία", στο…επάρατο μήνυμα, στην ωφελιμιστική διάσταση του έργου τέχνης. "Όχι!", βροντοφωνάζει ο Ναμπόκοφ, το έργο τέχνης δεν προσδιορίζεται και δεν συρρικνούται στο μήνυμά του, όσο σοβαρό κι αν πιστεύουν κάποιοι πως είναι αυτό. Αντιθέτως, η μαγεία της τέχνης βρίσκεται στα επιμέρους στοιχεία του, στον τρόπο που συντίθεται αποσυντιθέμενο, στο πώς ο δημιουργός συναρμόζει τις πτυχώσεις του, εφαρμόζοντας την "κόλλα" της αφηγηματικής του επάρκειας.
Και αυτό που ��ρχικά φάνταζε ως μειονέκτημα (τουτέστιν, η αδυναμία καθολικής πρόσληψης) αποδεικνύεται το βασικότερο πλεονέκτημά του, καθώς ο ευεπίφορος αναγνώστης συλλέγει σταδιακά τα κλειδιά που ο δημιουργός αφήνει σε όλη την έκταση του έργου, απολαμβάνοντας τη λέξη, την παράγραφο, τη σελίδα. Αίφνης, το νόημα ή το μήνυμα ξεχνιέται, το μάτι ασκείται να σταματά -βαθιά ανάσα- και να απολαμβάνει τη λεπτομέρεια που καθίσταται εξίσου σημαντική για την απόλαυση του κειμένου. Πρόκειται για μια διαδικασία παιδευτική και απαιτητική, απαιτεί υπομονή και επιμονή, η οποία όμως αποδεικνύεται εξόχως δημιουργική, καθώς απορρίπτει το προφανές, το ευτελές και το κοινότοπο προς χάριν του ουσιώδους, του σημαίνοντος. Η αισθητική διάσταση του λογοτεχνικού έργου είναι εν τέλει το μήνυμά του, ο σκοπός του και η προοπτική του.
Για να επανέλθω. Όποτε ο Ναμπόκοφ ξεκινά την ανάλυση ενός βιβλίου αποφεύγει επιμελώς να αναφερθεί στο νόημα, στη γενική ιδέα/ ιδέες του. Κανένα βιβλίο άξιο λόγου -και αποκλειστικά με τέτοια ασχολείται- δεν δύναται να αποδοθεί σε δύο προτάσεις. Είναι η "Άννα Καρένινα" ένα έργο που μιλά για την απιστία και τις επιπτώσεις της, υπό το πρίσμα του κοινωνικό-ιστορικού πλαισίου της τσαρικής εποχής; Είναι οι "Νεκρες ψυχές" του Γκόγκολ ένα βιβλίο κατανόησης της ρωσικής ψυχής; Ο Δάσκαλος είναι κάθετος ως προς αυτό: "Τα δημοσιογραφικά κείμενα, τα εγχειρίδια είναι απλά. Ο Τολστόι ή ο Μέλβιλ, δεν είναι απλοί." Το οποίο σημαίνει πως κανένα εξ αυτών δεν μπορεί να συρρικνωθεί σε δύο προτάσεις, να συμπιεστεί στην "προκρούστεια κλίνη" της γενικολογίας, της εύπεπτης αφαίρεσης που θα προσελκύσει ένα κοινό πειθαρχημένο, έτοιμο να αποδεχτεί την ευκολία μιας ήδη προκατασκευασμένης αντίληψης για την πραγματικότητα.
Ο Ναμπόκοφ θα επιχειρήσει και θα καταφέρει να σπάσει αυτό το καλούπι, το continuum, το ατελέσφορο σπιράλ που οδηγεί αυτιστικά στην επανάληψη των ήδη εγνωσμένων, και δεν ταιριάζει στον επαρκή αναγνώστη. Εκείνος που μετέχει ενεργητικά, δεν αφομοιώνει παθητικά και ο Δάσκαλος είναι αεί παρών για να το υπενθυμίσει δια του παραδείγματος, όπως τίθεται εναργώς στις σελίδες του βιβλίου. Αναλύοντας κάθε λογοτεχνικό έργο ξεχωριστά, αναταράσσει τα νερά της γενικής εικόνας, αποφεύγει να εστιάσει στο θεματικό κέντρο και τις θεματικές παραφυάδες του. Τουναντίον, αλιεύει στα απόνερα, αποδομεί το πλαίσιο και επικεντρώνει την κριτική του αιχμή στα επιμέρους στοιχεία.
Αυτομάτως το υφαντό αρχίζει και ξηλώνεται, καθώς ο Ναμπόκοφ επιχειρεί να αναδείξει τα υφολογικά στοιχεία, το πώς ο συγγραφέας συνθέτει το έργο κεφάλαιο το κεφάλαιο, συχνότερα δε παράγραφο την παράγραφο. Αυτόματα, καθίσταται πολύ σημαντικότερος ο τρόπος περιγραφής της κίνησης του χεριού της Άννας (Καρένινα) κάθε φορά που ασυναίσθητα διορθώνει την μπούκλα της. Πιο κάτω, ο Ναμπόκοφ αναλύει το πώς πραγματώνεται με αφηγηματικούς όρους η άοκνη παρατηρητικότητα του Τολστόι, καθώς κινείται υπαινικτικά -με αργές κινήσεις της κάμερας- γύρω από τους ήρωές του, αποσύροντας υποσυνείδητα τον ιδεολόγο, για να αναδείξει τον καλλιτέχνη. Αυτή είναι η "μακαρία οδός" της αναγνωστικής επάρκειας και καμία άλλη.
Ακόμα όμως και όταν στρέφει τα βέλη της κριτικής του στον Ντοστογιέφσκι, στον οποίο ξεκάθαρα αρνείται τον τίτλο του μεγαλοφυούς, το πράττει βάσει των ως άνω κριτηρίων. Ίσως στο πλέον αμφιλεγόμενο κεφάλαιο του εξαιρετικού αυτού αναγνώσματος, επιτίθεται στις εμφανείς ιδεοληψίες του συγγραφέα, στον ισόποσο μελοδραματισμό και διδακτισμό του, κατηγορώντας τον πως υπέπεσε στο ασύγγνωστο σφάλμα της χρήσης των ηρώων του ως φερέφωνα των προθέσεων και απόψεων του συγγραφέα. Εκεί που ο Τολστόι, ο Γκόγκολ ή ο Τσέχωφ στις κορυφαίες τους στιγμές εγκαταλείπουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο, αφήνοντας τη σκηνή ελεύθερη στους ήρωές τους που αυτονομούνται, ως κυήματα φαντασίας πάντα, ο Ντοστογιέφκσι (σύμφωνα πάντα με τον Ναμπόκοφ) συνεχίζει να είναι παρών, μιλώντας ακατάπαυστα μέσω αυτών.
Προφανώς δεν είναι απαραίτητο ούτε αναπόφευκτο να συμφωνήσει κάποιος/α με όλα όσα εμπεριέχονται στις σελίδες των "Μαθημάτων". Όπου κυριαρχούν οι εμμονές, εμφιλοχωρεί μια μικρή δόση υπεραπλούστευσης, καθότι η γενίκευση είναι αμφίστομο ξίφος. Ιδίως όταν σχετίζεται με θέματα τέχνης, όπου το προσωπικό στοιχείο -όσο και να μας ενοχλεί αυτό- διαδραματίζει ρόλο σημαντικό. Η ιστορία έχει αποδείξει πως κανένα σύστημα αξιολόγησης και κριτικής δεν ευσταθεί ως απόλυτα συνεκτικό, αρραγές και ολιστικό – ένα να τα εμπεριέχει όλα. Όσο κι αν ο Ναμπόκοφ επιχειρεί να προσφέρει ένα Μανιφέστο αισθητικής (πολλοί το έχουν επιχειρήσει) που ως νέο φάντασμα θα πλανιέται πάνω από τις αίθουσες διδασκαλίας, τους ιδιωτικούς χώρους ανάγνωσης και εν γένει όπου οι άνθρωποι επιλέγουν να διαβάσουν, από τις σχισμές θα διαρρέουν νέες ιδέες, νέες προτάσεις, νέοι δάσκαλοι, έτοιμοι να ανατρέψουν την πρωτοκαθεδρία των προγόνων τους.
Κλείνοντας, πιστεύω πως τα ίδια κριτήρια που εκείνος θέτει για την ανάγνωση της λογοτεχνίας, θα πρέπει να εφαρμοστούν για το έργο του όπως και για το εν λόγω βιβλίο. Κρατούμε τις όποιες επιφυλάξεις μας για τις γενικεύσεις, τις υφολογικές/ ιδεολογικές του εμμονές, ούτως ειπείν τον ολόδικό του διδακτισμό, τα μηνύματα και τις αγκυλώσεις (ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο…) και ρουφάμε άπληστα τα περί την ουσία, τα εμφορούμενα από πνεύμα δημιουργικό, από πρωτοτυπία και κάλλος.
Εν τέλει, πίσω από την αποστασιοποιημένη κριτική, την απόμακρα ψύχραιμη ανάλυση του Δασκάλου, σε κοινή θέα κρύβεται το ασίγαστο πάθος για τη λογοτεχνία. Και κάτι ακόμα εξίσου σημαντικό: η αέναη αναζήτηση της δημιουργικής πνοής που νοηματοδοτεί τις λέξεις -άρα τον ίδιο τον κόσμο μας-, αξεδιάλυτη από εκείνη ενός "βίου βιωτού".
https://fotiskblog.home.blog/2020/04/...
April 21, 2019
این کتاب همونطور که از اسمش مشخصه، درسنامههایی هست که ولادیمیر نابوکف (نویسنده رمان معروف لولیتا) برای تدریس ادبیات روس در دانشگاه استفاده میکرده و توسط فردسن باوئرز گردآوری و ویراست شده و تبدیل شده به کتابی که میبینید.
توی این کتاب نویسندههای زیر تدریس میشن:
تالستوی، تورگینیف، چخوف، داستایفسکی، گورکی و گوگول
.
حالا روش تدریس چجوریه؟ اول یه خلاصهای از شرح حال نویسنده گفته میشه بعد آثار منتخبش به نظر جناب نابوکف معرفی میشه و بعد اون آثار مورد نقد و بررسی موشکافانه این عزیز قرار میگیره. البته اون موقع که اینو واقعا تدریس میکرده دانشجوها میرفتن و اون آثار رو میخوندن و بعد سر کلاس میشستن نقدش میکردن.
حالا ۲ حالت پیش میاد: یا شما آثار منتخب این نویسندههارو خوندین یا نخوندین. اگه خوندین که خب خوش به حالتون. بیوفتین به جون این کتاب و کیف کنید از خوندن نقدهای نابوکف ولی اگر مثل من آثار منتخب رو نخوندید یا چندتایی ازشون رو خوندید بهتره فقط نقد مربوط به همون نویسنده و همون اثری که خوندید رو مطالعه بفرمایید.
من از بین این نویسندهها از چخوف و تالستوی و داستایفسکی خونده بودم و منطقا رفتم سراغ همینا فقط. تازه اونم نقد کتابهاییشون که خونده بودم.
اولین نویسندهای که انتخاب کردم تالستوی بود و اولین اثرش که بررسی شده هم «آنا کارنین» هست. اونم چه بررسیای !! اونم چه نقدی !! اصلا کیف کردم.
در کل خوندن این کتاب در کنار خوندن ادبیات محشر روس که من عاشقشم و به شدت پیشنهاد میشه
هر وقت بقیه آثار معرفی شده در این کتاب رو مطالعه کردم میتونم دقیقتر بهش ستاره بدم. لذا این ریویو آپدیت خواهد شد
——————————————————————
اولین آپدیت:
خب گفتم تا جنایت و مکافات خوندنم هنوز داغه، برم و نقد نابوکف رو بر این کتاب بخونم
عرضم به خدمتتون که ایشون دشمن درجه یک داستایفسکی از آب دراومد. حالا حرفش چیه؟
۱- نابوکف میگه که بیشتر شخصیتهای رمانهای داستایفسکی روانپریش هستن و لذا واکنشها و تصمیماتشون غیر طبیعیه و حالتی نیست که یک فرد عادی اینو انتخاب کنه
من خب باهاش موافقم ولی نظرم اینه که هر چقدر بررسی رفتار انسان معمولی توی شرایط مختلف جذابه (مثلا شخصیتهای رمان جنگ و صلح ) به همون اندازه هم بررسی احوالات یه انسان روانپریش میتونه جذاب باشه مثلا خود همین آقای ناباکوف توی کتاب لولیتا طبق چیزی که من میدونم، شخصیت اصلیش آدم معمولی نیست !!
۲-ناباکوف معتقده شخصیتهای داستایفسکی هیچ تغییری در طول کتاب نمیکنن یعنی شاهد تکامل طبیعی افراد نیستیم (مثلا مثل شخصیت لوین توی کتاب آنا_کارنینا )
با این حرفش هم موافقم ولی آخه به نظر من داستایفسکی خیلی دنبال بررسی طبیعی احوالات نیست. بیشتر دنبال مطرح کردن ایدههاشه !! قصه فقط یه ابزار بوده برای ارائه ایدههاش.
۳- نابوکوف میگه که داستایفسکی در آثارش از پسزمینههای طبیعی و ادراک حسی (مثلا وضعیت آب و هوا یا پوشش آدمها و...) استفاده نمیکنه و معتقده فقط از طریق واکنشهای روانی هست که کتابهاش رو پیش میبره و معتقده که خیلی بهتر میبود اگر نمایشنامهنویس میشد
من باز هم اینجا جا داره بگم داستایفسکی اول روانشناس بوده بعد نویسنده !! یعنی نابوکف حق داره، داستایفسکی انقدر مشغول توضیح ایدههاشه که به این جزئیات دقتی نکرده ولی خب اون ایدههایی که با قصه مطرح کرده به نظر من خیلی با ارزش هستن و یه جورایی این بی دقتی رو میشوره میبره.
۴- ایراد مهمی که نابوکف به جنایت و مکافات میگیره چیه؟ میگه که این چه وضع پایان دادن به قصه است آخه؟ میگه که خیلی اغراقآمیز و سانتیمانتاله که یک روسپی و یک قاتل با انجیل و عشق و اینا به راه راست هدایت بشن و میگه داستایفسکی به خاطر شرایطی که توی زندگی خودش تجربه کرده معتقده رنج جسمانی و تحقیر مایه تعالی اخلاقی انسان میشه که ناشی از تاثیرات مذهبیاش هست. و من هم به شدت باهاش موافقم
توی این کتاب نویسندههای زیر تدریس میشن:
تالستوی، تورگینیف، چخوف، داستایفسکی، گورکی و گوگول
.
حالا روش تدریس چجوریه؟ اول یه خلاصهای از شرح حال نویسنده گفته میشه بعد آثار منتخبش به نظر جناب نابوکف معرفی میشه و بعد اون آثار مورد نقد و بررسی موشکافانه این عزیز قرار میگیره. البته اون موقع که اینو واقعا تدریس میکرده دانشجوها میرفتن و اون آثار رو میخوندن و بعد سر کلاس میشستن نقدش میکردن.
حالا ۲ حالت پیش میاد: یا شما آثار منتخب این نویسندههارو خوندین یا نخوندین. اگه خوندین که خب خوش به حالتون. بیوفتین به جون این کتاب و کیف کنید از خوندن نقدهای نابوکف ولی اگر مثل من آثار منتخب رو نخوندید یا چندتایی ازشون رو خوندید بهتره فقط نقد مربوط به همون نویسنده و همون اثری که خوندید رو مطالعه بفرمایید.
من از بین این نویسندهها از چخوف و تالستوی و داستایفسکی خونده بودم و منطقا رفتم سراغ همینا فقط. تازه اونم نقد کتابهاییشون که خونده بودم.
اولین نویسندهای که انتخاب کردم تالستوی بود و اولین اثرش که بررسی شده هم «آنا کارنین» هست. اونم چه بررسیای !! اونم چه نقدی !! اصلا کیف کردم.
در کل خوندن این کتاب در کنار خوندن ادبیات محشر روس که من عاشقشم و به شدت پیشنهاد میشه
هر وقت بقیه آثار معرفی شده در این کتاب رو مطالعه کردم میتونم دقیقتر بهش ستاره بدم. لذا این ریویو آپدیت خواهد شد
——————————————————————
اولین آپدیت:
خب گفتم تا جنایت و مکافات خوندنم هنوز داغه، برم و نقد نابوکف رو بر این کتاب بخونم
عرضم به خدمتتون که ایشون دشمن درجه یک داستایفسکی از آب دراومد. حالا حرفش چیه؟
۱- نابوکف میگه که بیشتر شخصیتهای رمانهای داستایفسکی روانپریش هستن و لذا واکنشها و تصمیماتشون غیر طبیعیه و حالتی نیست که یک فرد عادی اینو انتخاب کنه
من خب باهاش موافقم ولی نظرم اینه که هر چقدر بررسی رفتار انسان معمولی توی شرایط مختلف جذابه (مثلا شخصیتهای رمان جنگ و صلح ) به همون اندازه هم بررسی احوالات یه انسان روانپریش میتونه جذاب باشه مثلا خود همین آقای ناباکوف توی کتاب لولیتا طبق چیزی که من میدونم، شخصیت اصلیش آدم معمولی نیست !!
۲-ناباکوف معتقده شخصیتهای داستایفسکی هیچ تغییری در طول کتاب نمیکنن یعنی شاهد تکامل طبیعی افراد نیستیم (مثلا مثل شخصیت لوین توی کتاب آنا_کارنینا )
با این حرفش هم موافقم ولی آخه به نظر من داستایفسکی خیلی دنبال بررسی طبیعی احوالات نیست. بیشتر دنبال مطرح کردن ایدههاشه !! قصه فقط یه ابزار بوده برای ارائه ایدههاش.
۳- نابوکوف میگه که داستایفسکی در آثارش از پسزمینههای طبیعی و ادراک حسی (مثلا وضعیت آب و هوا یا پوشش آدمها و...) استفاده نمیکنه و معتقده فقط از طریق واکنشهای روانی هست که کتابهاش رو پیش میبره و معتقده که خیلی بهتر میبود اگر نمایشنامهنویس میشد
من باز هم اینجا جا داره بگم داستایفسکی اول روانشناس بوده بعد نویسنده !! یعنی نابوکف حق داره، داستایفسکی انقدر مشغول توضیح ایدههاشه که به این جزئیات دقتی نکرده ولی خب اون ایدههایی که با قصه مطرح کرده به نظر من خیلی با ارزش هستن و یه جورایی این بی دقتی رو میشوره میبره.
۴- ایراد مهمی که نابوکف به جنایت و مکافات میگیره چیه؟ میگه که این چه وضع پایان دادن به قصه است آخه؟ میگه که خیلی اغراقآمیز و سانتیمانتاله که یک روسپی و یک قاتل با انجیل و عشق و اینا به راه راست هدایت بشن و میگه داستایفسکی به خاطر شرایطی که توی زندگی خودش تجربه کرده معتقده رنج جسمانی و تحقیر مایه تعالی اخلاقی انسان میشه که ناشی از تاثیرات مذهبیاش هست. و من هم به شدت باهاش موافقم
March 17, 2011
It's high time I read this. Knowing that Nabokov hated Doestoyevsky, I'm starting with Tolstoy, his favorite, to get a sense of VN's strengths as our guide to Russian Literature--rather than beginning with his crankiness, as some readers seem to have done.
So far, the Tolstoy lecture is less analytical/critical in a technical sense than it is an introduction to him, or rather, the way one certain cultured Russian with a bone to pick would read him--which is a totally interesting to me and I think the most useful way to approach the book. Yes, Tolstoy as a creator of universally resonant characters was far more interesting than his incessant sermonizing and crankiness, VN argues, but the two sides of the man were inseparable.
And Nabokov's genius and his own crankiness have to be seen as likewise so.
___________________________________________
Now that I'm through, I've had a chance to think about literature and reading in general as well as Russian literature-- and specifically these six authors--Gogol, Turgenev, Dostoyevsky, Tolstoy, Gorki and Chekhov-- more thoroughly than I've had a chance to in a long time. Nabokov is one of those mad-knowledgeable readers you've had the good fortune to occasionally stumble upon in life, people with whom you can sit across a table with a glass of wine and argue about books until the night fades to dawn. I'll never convince Vladimir to love Doestoyevsky, but we'll have a wonderful argument.
Nabokov's so brilliant and opinionated. It turns out what he dislikes about Doestoyevsky reflects his own aristocratic view of literature and the human condition. He dislikes that Dionysian mess I so love in Dostoyevsky. He's a just an Apollonian by breeding and temperment. Of course he dislikes the display of 'hysterical' emotion, the high drama of it, the irrationality of it all, as I'm sure he would dislike such a display in real life. And yet he cannot see the bias in his literary judgment, that it isn't a flaw in Doestoyevsky, that D's art is 'throw it all in, turn up the volume' kind of sweaty, feverish world, where people wallow in their suffering--which does exist, even if VN finds it embarrassing and execrable. It is as if VN cannot reconcile himself to the fact that people work against their own interests, that they can have a death wish, that they can be perverse and they can want to destroy the beautiful--and if they do, it seems that he would prefer people not write about it.
I find his criticism that D is a dramatist, not a novelist, really interesting and his strongest point. I agree with him, that a mark of great prose is the ability to describe the world, the way light looks on a tabletop, the way rain sounds drumming on a roof. And it's true, Dostoyevsky doesn't do much of this. But what he is good at, he is very very good at, whether it is to VN's taste or not. I liked that even he gives due credit to the excruciating tragi-comedic tone , of certain of D's hilariously awful self-humiliating characters, such as old man Karamazov. But he dislikes the 'poshlost' (sentimentalism, vulgarity) of the dramatic storytelling, the prostitutes with a heart of gold kind of thing. Such a matter of taste.
But to go through Russian prose literature with him--Gogol, Turgenev, Dostoyevsky, Tolstoy, Gorki and Chekhov--is certainly an entertaining, intellectual exercise I haven't enjoyed so much in a very long time.
So far, the Tolstoy lecture is less analytical/critical in a technical sense than it is an introduction to him, or rather, the way one certain cultured Russian with a bone to pick would read him--which is a totally interesting to me and I think the most useful way to approach the book. Yes, Tolstoy as a creator of universally resonant characters was far more interesting than his incessant sermonizing and crankiness, VN argues, but the two sides of the man were inseparable.
And Nabokov's genius and his own crankiness have to be seen as likewise so.
___________________________________________
Now that I'm through, I've had a chance to think about literature and reading in general as well as Russian literature-- and specifically these six authors--Gogol, Turgenev, Dostoyevsky, Tolstoy, Gorki and Chekhov-- more thoroughly than I've had a chance to in a long time. Nabokov is one of those mad-knowledgeable readers you've had the good fortune to occasionally stumble upon in life, people with whom you can sit across a table with a glass of wine and argue about books until the night fades to dawn. I'll never convince Vladimir to love Doestoyevsky, but we'll have a wonderful argument.
Nabokov's so brilliant and opinionated. It turns out what he dislikes about Doestoyevsky reflects his own aristocratic view of literature and the human condition. He dislikes that Dionysian mess I so love in Dostoyevsky. He's a just an Apollonian by breeding and temperment. Of course he dislikes the display of 'hysterical' emotion, the high drama of it, the irrationality of it all, as I'm sure he would dislike such a display in real life. And yet he cannot see the bias in his literary judgment, that it isn't a flaw in Doestoyevsky, that D's art is 'throw it all in, turn up the volume' kind of sweaty, feverish world, where people wallow in their suffering--which does exist, even if VN finds it embarrassing and execrable. It is as if VN cannot reconcile himself to the fact that people work against their own interests, that they can have a death wish, that they can be perverse and they can want to destroy the beautiful--and if they do, it seems that he would prefer people not write about it.
I find his criticism that D is a dramatist, not a novelist, really interesting and his strongest point. I agree with him, that a mark of great prose is the ability to describe the world, the way light looks on a tabletop, the way rain sounds drumming on a roof. And it's true, Dostoyevsky doesn't do much of this. But what he is good at, he is very very good at, whether it is to VN's taste or not. I liked that even he gives due credit to the excruciating tragi-comedic tone , of certain of D's hilariously awful self-humiliating characters, such as old man Karamazov. But he dislikes the 'poshlost' (sentimentalism, vulgarity) of the dramatic storytelling, the prostitutes with a heart of gold kind of thing. Such a matter of taste.
But to go through Russian prose literature with him--Gogol, Turgenev, Dostoyevsky, Tolstoy, Gorki and Chekhov--is certainly an entertaining, intellectual exercise I haven't enjoyed so much in a very long time.
January 4, 2023
“I approach literature from the only point of view that literature interests me—namely the point of view of enduring art and individual genius.”
Preach, Nabokov.
One of the all-time great prose writers use his talent and vast knowledge of the literary canon to argue, through specific and comparative analyses, the merits or shortcomings of the best-known Russian writers. This is a book only for the serious reader or serious writer of literary fiction. I rank it above most, maybe all, other books on writing I’ve read: above King’s On Writing, Saunders’ ASitPitR, Lamott’s Bird by Bird.
VN digs up Dostoevsky’s grave just to scatter his bones, while Tolstoy he venerates, raising him to the highest podium and giving him the sash of, “Greatest Russian Writer Ever.” He adores Tolstoy to the point he forgives him his shoehorned ideologies and didacticism.
Many insights on the craft of writing.
“When Gogol, in his immortal “The Overcoat,” really let himself go and pottered happily on the brink of his private abyss, he became the greatest artist that Russia has yet produced.”
“Gogol’s work, as all great literary achievement, is a phenomenon of language and not one of ideas.”
“Chekhov is a good example of a perfect artist without being exceptionally vivid in his verbal technique or exceptionally preoccupied with the way his sentences curve.” [I hear VN echoing a paragraph by David Foster Wallace (well... VN would have said it first, but I read DFW’s version first, thus the anachronistic echo) (a paragraph so touching and orienting to me as writer that I opened my first book with it—shameless plug).] True talent is not glittering prose, it is writing the real elements of the human experience. “Chekhov managed to convey an impression of artistic beauty far surpassing that of many writers who thought they knew what rich beautiful prose was.”
His critiques of Dostoevsky are straight-up hilarious.
“What landscapes there is, is a landscape of ideas, a moral landscape. The weather does not exist in Dostoevsky's world, so it does not much matter how people dress.”
“Turgenev dubbed Dostoevsky the new pimple on the nose of Russian literature.”
“From this point of view, Dostoevsky is not a great writer, but rather a mediocre writer—with flashes of excellent humour, but, alas, with wastelands of literary platitudes in between.” [ha]
“It is questionable whether one can really discuss the aspects of “realism” or of “human experience” when considering an author whose gallery of characters consists almost exclusively of neurotics and lunatics.”
VN writes as if his theories on literary art are objective truths—they are not—as if in a given novel he has identified the real flaws. And so, Dostoevsky is, of course, a hack, and Tolstoy and Chekhov true artists. But for all VN’s confidently-delivered astute observations, his opinions cannot invalidate Fyodor’s worth—a million readers have said otherwise. Personally, I do agree, Dostoevsky’s prose is horrible, but the bar scene with Alyosha and Ivan is one of my absolute favourite moments in all of literature! “I want to suffer too,” says Alyosha. Ahh. Beautiful. Whatever FD did prior, whatever he wrote after, I say he is forever redeemed by that scene.
All writers are making pies. It does not matter whether the pie-eater has a doctorate in gastronomy and comes from a lineage of prize-pie bakers. All that matters is what is evoked to the reader, whether a connection is established, whether the reader is moved. That all happens in the privacy and sovereignty of the reader’s head and heart. I’m cautious of those that speak so definitively about topics whose essence are subjective. I don’t agree with all VN has to say (nobody could, his 1000 opinions), but he articulates them clearly yet flourishingly. There is so much for me to learn from him. And he smokes the page up with his style. I will be rereading this book and I’ll be ordering his "Lectures on Literature" (ex Russia).
***
Friends, on the first Tuesday of the month I send out a short newsletter with updates on my novel-in-progress, a glimpse of one writer's life in small-town coastal Tofino, and a link to the month's free eBooks. Staying connected with those who appreciate my work greatly motivates me. If interested, and to receive a free collection of my short stories, please sign up here: www.luckydollarmedia.com
Preach, Nabokov.
One of the all-time great prose writers use his talent and vast knowledge of the literary canon to argue, through specific and comparative analyses, the merits or shortcomings of the best-known Russian writers. This is a book only for the serious reader or serious writer of literary fiction. I rank it above most, maybe all, other books on writing I’ve read: above King’s On Writing, Saunders’ ASitPitR, Lamott’s Bird by Bird.
VN digs up Dostoevsky’s grave just to scatter his bones, while Tolstoy he venerates, raising him to the highest podium and giving him the sash of, “Greatest Russian Writer Ever.” He adores Tolstoy to the point he forgives him his shoehorned ideologies and didacticism.
Many insights on the craft of writing.
“When Gogol, in his immortal “The Overcoat,” really let himself go and pottered happily on the brink of his private abyss, he became the greatest artist that Russia has yet produced.”
“Gogol’s work, as all great literary achievement, is a phenomenon of language and not one of ideas.”
“Chekhov is a good example of a perfect artist without being exceptionally vivid in his verbal technique or exceptionally preoccupied with the way his sentences curve.” [I hear VN echoing a paragraph by David Foster Wallace (well... VN would have said it first, but I read DFW’s version first, thus the anachronistic echo) (a paragraph so touching and orienting to me as writer that I opened my first book with it—shameless plug).] True talent is not glittering prose, it is writing the real elements of the human experience. “Chekhov managed to convey an impression of artistic beauty far surpassing that of many writers who thought they knew what rich beautiful prose was.”
His critiques of Dostoevsky are straight-up hilarious.
“What landscapes there is, is a landscape of ideas, a moral landscape. The weather does not exist in Dostoevsky's world, so it does not much matter how people dress.”
“Turgenev dubbed Dostoevsky the new pimple on the nose of Russian literature.”
“From this point of view, Dostoevsky is not a great writer, but rather a mediocre writer—with flashes of excellent humour, but, alas, with wastelands of literary platitudes in between.” [ha]
“It is questionable whether one can really discuss the aspects of “realism” or of “human experience” when considering an author whose gallery of characters consists almost exclusively of neurotics and lunatics.”
VN writes as if his theories on literary art are objective truths—they are not—as if in a given novel he has identified the real flaws. And so, Dostoevsky is, of course, a hack, and Tolstoy and Chekhov true artists. But for all VN’s confidently-delivered astute observations, his opinions cannot invalidate Fyodor’s worth—a million readers have said otherwise. Personally, I do agree, Dostoevsky’s prose is horrible, but the bar scene with Alyosha and Ivan is one of my absolute favourite moments in all of literature! “I want to suffer too,” says Alyosha. Ahh. Beautiful. Whatever FD did prior, whatever he wrote after, I say he is forever redeemed by that scene.
All writers are making pies. It does not matter whether the pie-eater has a doctorate in gastronomy and comes from a lineage of prize-pie bakers. All that matters is what is evoked to the reader, whether a connection is established, whether the reader is moved. That all happens in the privacy and sovereignty of the reader’s head and heart. I’m cautious of those that speak so definitively about topics whose essence are subjective. I don’t agree with all VN has to say (nobody could, his 1000 opinions), but he articulates them clearly yet flourishingly. There is so much for me to learn from him. And he smokes the page up with his style. I will be rereading this book and I’ll be ordering his "Lectures on Literature" (ex Russia).
***
Friends, on the first Tuesday of the month I send out a short newsletter with updates on my novel-in-progress, a glimpse of one writer's life in small-town coastal Tofino, and a link to the month's free eBooks. Staying connected with those who appreciate my work greatly motivates me. If interested, and to receive a free collection of my short stories, please sign up here: www.luckydollarmedia.com
September 30, 2024
در اینکه ناباکوف نابغهست شکی ندارم و احتمالا نظرم نامحبوب خواهد بود ولی به نظرم نابغهی مغرور و خودبزرگبینی هست. چراش رو توی ریویوی درسگفتارهای ادبیات اروپا گفتم. برای کسی که ارزشی برای احساسات انسانی قائل نمیشه و حتی به نظرش کودکانه و ابتدایی میاد که کسی بخواد کتاب رو ارزیابی احساسی بکنه (قبلا توضیح دادم چیزی به اسم جدایی عقل و احساس نداریم) توضیج اینکه من با خوندم ابله داستایوفسکی به چه درجهای از عروج رسیدم چه فایدهای داره؟
مثل کتاب قبل تاکید ناباکوف بر سبک هست ولی این کتاب جدای از بررسی آثار یک وجه اضافه داشت و اون کوبیدن داستایوفسکی بود. به نظر ناباکوف تولستوی و گوگول نابغهن ولی داستایوفسکی یک شیاد هذیانگوی میانمایهست. کتابهاش پر از جزییاتی هست که به دردی نمیخورن و مسیحیتی که داستایوفسکی به خوردمون میده هم برداشت راسپوتینوار خودش از دین و به شدت خطرناکه. شخصیتها الکی زیادن و نیازی بهشون نیست. دیالوگهایی که از زبان افراد خل و چلی مثل پرنس میشکین و راسکولینکف بیان میشن فاقد هرگونه ارزشن چون چطور میشه از رفتار و گفتار افراد دیوانه با واقعیت رسید؟ اصلا کی گفته داستایوفسکی نویسندهی بزرگی بوده؟
من نظر متفاوتی دارم. بله گوگول جذاب لعنتی بامزهای بوده با نثر آمیخته به طعنه و زهرآگین. بله، تولستوی قبل از هرچیز هنرمند بوده و سبک فوقالعادهش با تغییر توالی زمانی باعث ماندگاری آناکارنینا شده ولی این دلیل کافی برای کوبیدن داستایوفسکی نیست. ناباکوف متوجه نیست داستایوفسکی میخواد چه نکتهای رو برسونه. متوجه طبع آتشینش نمیشه. متوجه تب و تاب و هذیانهای روحیش نمیشه چون از نظر فرد خونسردی مثل ناباکوف که همه رو از دم تیغ به قول خودش "نقد محض فارغ از احساس" میگذرونه دنیا جای اینجور آدمها نیست.
من ولی متوجهش میشم. من میدونم ترومای روحی رفتن تا پای چوبهی دار و زندانی شدن در سیبری یعنی چی. میفهمم زندگی با ترس از حملهی صرع یعنی چی. میفهمم هذیانهای ناشی از اورای قبل از تشنج رو و درنهایت، به نظرم کسی که داستایوفسکی رو بدون توجه به شخصیت و زندگیش بخواد تحلیل بکنه بدجور باخته. به نظرم خود این قضیه باعث شد حرف ناباکوف مبنی بر تحلیل آثار بدون توجه به بعد تاریخی و اجتماعی زندگی نویسنده یک نظریهی شکستخورده باقی بمونه. این دید ناکامل و ابتره. باعث میشه فکر کنید در خلا میتونید قوانین گرانش رو بفهمید ولی متاسفانه در خلا گرانشی وجود نداره. داستایوفسکی برای خلا کتاب ننوشته. کتابهاش زمینیاند و برای انسانهای زمینی نوشته شدند. تلاش برای تفسیرش در خلا منجر به همین فاجعهای میشه که رخ داده. این بدترین اتفاق برای یک نویسندهی منتقد هست که در نقد آثار نویسندهی دیگری به این حد از عینیت فاصله بگیره، نفرت ناباکوف از داستایوفسکی به شدت توی ذوقم زد و مطمئنم که استدلالاتش حتی برای کسی که طرفدار داستایوفسکی نبوده به هیچ عنوان قانعکننده نیستند.
عزیزان! داستایوفسکی مثل تالستوی خودش رو در قالب قهرمان داستان تحویل شما میده. این رو دوست دیگری بهتر از من گفته بود پس نقل قول میکنم: "بهتون نشون میده اگر یک انسان حساس رو با روحیهی مسیحی و به دور از واقعیات بار بیارید چه اتفاقی براش میافته (میشکین). اگر یک انسان حساس نظریات نیچه رو بخواد در زندگیش اعمال بکنه چه اتفاقی میافته (راسکولینکف) و اگر یک انسان حساس بخواد خودش رو از احساساتی که نسبت به پدر و برادرانش داره جدا کنه چه اتفاقی خواهد افتاد (ایوان کارامازوف)." داستایوفسکی استاد نشون دادن نتایج فاجعهبار تروماها، ایدئولوژی غلط و شیوهی تربیت غلط روی سرنوشت انسانهاست. داستایوفسکی با روان شما صحبت میکنه داره و این چیزیه که ناباکوف قادر به دیدنش نیست. تقلیل دادن داستایوفسکی به راسپوتین شیاد و دوشیزههای هیستریک رمانهاش مثل تقلیل دادن شیوههای تحلیل رویا و تست رورشاخ به هذیانهای یک خوابآلو و نقاشیهای آبرنگ کودکانهست.
داستایوفسکی باید حس بشه و این تنها شیوهی درکش هست. باقی کتاب به نظرم رسا و گویاست و حرف دیگری ندارم.
مثل کتاب قبل تاکید ناباکوف بر سبک هست ولی این کتاب جدای از بررسی آثار یک وجه اضافه داشت و اون کوبیدن داستایوفسکی بود. به نظر ناباکوف تولستوی و گوگول نابغهن ولی داستایوفسکی یک شیاد هذیانگوی میانمایهست. کتابهاش پر از جزییاتی هست که به دردی نمیخورن و مسیحیتی که داستایوفسکی به خوردمون میده هم برداشت راسپوتینوار خودش از دین و به شدت خطرناکه. شخصیتها الکی زیادن و نیازی بهشون نیست. دیالوگهایی که از زبان افراد خل و چلی مثل پرنس میشکین و راسکولینکف بیان میشن فاقد هرگونه ارزشن چون چطور میشه از رفتار و گفتار افراد دیوانه با واقعیت رسید؟ اصلا کی گفته داستایوفسکی نویسندهی بزرگی بوده؟
من نظر متفاوتی دارم. بله گوگول جذاب لعنتی بامزهای بوده با نثر آمیخته به طعنه و زهرآگین. بله، تولستوی قبل از هرچیز هنرمند بوده و سبک فوقالعادهش با تغییر توالی زمانی باعث ماندگاری آناکارنینا شده ولی این دلیل کافی برای کوبیدن داستایوفسکی نیست. ناباکوف متوجه نیست داستایوفسکی میخواد چه نکتهای رو برسونه. متوجه طبع آتشینش نمیشه. متوجه تب و تاب و هذیانهای روحیش نمیشه چون از نظر فرد خونسردی مثل ناباکوف که همه رو از دم تیغ به قول خودش "نقد محض فارغ از احساس" میگذرونه دنیا جای اینجور آدمها نیست.
من ولی متوجهش میشم. من میدونم ترومای روحی رفتن تا پای چوبهی دار و زندانی شدن در سیبری یعنی چی. میفهمم زندگی با ترس از حملهی صرع یعنی چی. میفهمم هذیانهای ناشی از اورای قبل از تشنج رو و درنهایت، به نظرم کسی که داستایوفسکی رو بدون توجه به شخصیت و زندگیش بخواد تحلیل بکنه بدجور باخته. به نظرم خود این قضیه باعث شد حرف ناباکوف مبنی بر تحلیل آثار بدون توجه به بعد تاریخی و اجتماعی زندگی نویسنده یک نظریهی شکستخورده باقی بمونه. این دید ناکامل و ابتره. باعث میشه فکر کنید در خلا میتونید قوانین گرانش رو بفهمید ولی متاسفانه در خلا گرانشی وجود نداره. داستایوفسکی برای خلا کتاب ننوشته. کتابهاش زمینیاند و برای انسانهای زمینی نوشته شدند. تلاش برای تفسیرش در خلا منجر به همین فاجعهای میشه که رخ داده. این بدترین اتفاق برای یک نویسندهی منتقد هست که در نقد آثار نویسندهی دیگری به این حد از عینیت فاصله بگیره، نفرت ناباکوف از داستایوفسکی به شدت توی ذوقم زد و مطمئنم که استدلالاتش حتی برای کسی که طرفدار داستایوفسکی نبوده به هیچ عنوان قانعکننده نیستند.
عزیزان! داستایوفسکی مثل تالستوی خودش رو در قالب قهرمان داستان تحویل شما میده. این رو دوست دیگری بهتر از من گفته بود پس نقل قول میکنم: "بهتون نشون میده اگر یک انسان حساس رو با روحیهی مسیحی و به دور از واقعیات بار بیارید چه اتفاقی براش میافته (میشکین). اگر یک انسان حساس نظریات نیچه رو بخواد در زندگیش اعمال بکنه چه اتفاقی میافته (راسکولینکف) و اگر یک انسان حساس بخواد خودش رو از احساساتی که نسبت به پدر و برادرانش داره جدا کنه چه اتفاقی خواهد افتاد (ایوان کارامازوف)." داستایوفسکی استاد نشون دادن نتایج فاجعهبار تروماها، ایدئولوژی غلط و شیوهی تربیت غلط روی سرنوشت انسانهاست. داستایوفسکی با روان شما صحبت میکنه داره و این چیزیه که ناباکوف قادر به دیدنش نیست. تقلیل دادن داستایوفسکی به راسپوتین شیاد و دوشیزههای هیستریک رمانهاش مثل تقلیل دادن شیوههای تحلیل رویا و تست رورشاخ به هذیانهای یک خوابآلو و نقاشیهای آبرنگ کودکانهست.
داستایوفسکی باید حس بشه و این تنها شیوهی درکش هست. باقی کتاب به نظرم رسا و گویاست و حرف دیگری ندارم.
September 1, 2024
Rus Edebiyatı Dersleri kitabının Edebiyat Dersleri kitabından daha iyi ve farklı olacağını tahmin etmiştim. Yazar bildiği topraklarda dolaşmanın üstünlüğünü hissettirmiş.
Giriş, Sonsöz ve üç kısa deneme haricinde Nikolai Gogol'dan Ölü Canlar ve Palto, Ivan Turgenev'den Babalar ve Oğullar, Fyodor Dostoevsky'den Suç ve Ceza, Yeraltından Notlar, Budala, Ecinniler, Karamazov Kardeşler, Leo Tolstoy'dan Anna Karenina ve İvan İlyiç'in Ölümü, Anton Chekhov'dan Küçük Köpekli Kadın, Çukurda, Martı, Maksim Gorki'den Sal Üstünde eserleri ele alınmış.
Edebiyat Derslerinde yazarları unutarak okuyun diyen Nabokov Rus Edebiyatı Derslerinde yazarların hayat hikayesini anlatarak başlıyor incelemelere. Ayrıntıları, üslubu ve yapıyı sanatsal açıdan önemseyen yazarın özellikle Gogol ve Tolstoy üzerine incelemeleri hayranlık uyandırıcı. İngilizce, Fransızca, Almanca ve Rusça olmak üzere dört dilde çeviri dersi veriyor yine. Rus kültürü ve tarihi etrafında metinlere tuttuğu ışık kitapları oldukça farklı gözlerle okumanızı sağlayacak nitelikte.
Dostoyevski ile ilgili bölümü hariç tutuyorum övgülerimden. Nabokov bana kahkaha attıracak kadar saçma ve taraflı davranmış eleştirilerinde. Bunun nedenleri arasında iki yazarın üslubunun ve sanata yaklaşımının zıt olması yanında Nabokov'un kıskançlığı olduğunu söyleyenler var. Diğer yandan yazarın itiraf ettiği gibi Dostoyevski'nin sürgüne gönderilmesine sebep olan soruşturmayı yürütenler arasında Nabokov ailesinden bir general (Ivan Nabokov) de bulunuyordu. Elitist ve aristokrat Nabokov'un aile mirasına leke sürmemek için Dostoyevski'yi harcadığı yönünde iddialar mevcut. Ayrıca diğer bölümlerde Freud'u yerden yere vuran yazarın Dostoyevski'yi delidir ne yapsa yeridir şiarıyla eleştirmek için sürekli ünlü hekimin adını geçirmesi dikkatimden kaçmadı.
Dostoyevski kısmı hariç soran herkese önereceğim kitaplardan. Özellikle Yiğit Yavuz'un çevirileri ve notları çok iyiydi. Emeğine sağlık kendisinin.
Alıntılar;
"Ama 'yalınlığın' boş laf olduğunu unutmamalı. Hiçbir büyük yazar yalın değildir."
"Daha da ileri gidip, Dostoyevski ya da Gorki'yi Çehov'a tercih edenlerin asla Rus edebiyatının ve Rus hayatının temellerini, daha önemlisi evrensel edebiyat sanatının temellerini kavrayamayacağını söyleyeceğim."
"Sarıyı ve menekşe rengini ilk gören Gogol (ondan sonra da Lermontov ve Tolstoy) olmuştu."
Giriş, Sonsöz ve üç kısa deneme haricinde Nikolai Gogol'dan Ölü Canlar ve Palto, Ivan Turgenev'den Babalar ve Oğullar, Fyodor Dostoevsky'den Suç ve Ceza, Yeraltından Notlar, Budala, Ecinniler, Karamazov Kardeşler, Leo Tolstoy'dan Anna Karenina ve İvan İlyiç'in Ölümü, Anton Chekhov'dan Küçük Köpekli Kadın, Çukurda, Martı, Maksim Gorki'den Sal Üstünde eserleri ele alınmış.
Edebiyat Derslerinde yazarları unutarak okuyun diyen Nabokov Rus Edebiyatı Derslerinde yazarların hayat hikayesini anlatarak başlıyor incelemelere. Ayrıntıları, üslubu ve yapıyı sanatsal açıdan önemseyen yazarın özellikle Gogol ve Tolstoy üzerine incelemeleri hayranlık uyandırıcı. İngilizce, Fransızca, Almanca ve Rusça olmak üzere dört dilde çeviri dersi veriyor yine. Rus kültürü ve tarihi etrafında metinlere tuttuğu ışık kitapları oldukça farklı gözlerle okumanızı sağlayacak nitelikte.
Dostoyevski ile ilgili bölümü hariç tutuyorum övgülerimden. Nabokov bana kahkaha attıracak kadar saçma ve taraflı davranmış eleştirilerinde. Bunun nedenleri arasında iki yazarın üslubunun ve sanata yaklaşımının zıt olması yanında Nabokov'un kıskançlığı olduğunu söyleyenler var. Diğer yandan yazarın itiraf ettiği gibi Dostoyevski'nin sürgüne gönderilmesine sebep olan soruşturmayı yürütenler arasında Nabokov ailesinden bir general (Ivan Nabokov) de bulunuyordu. Elitist ve aristokrat Nabokov'un aile mirasına leke sürmemek için Dostoyevski'yi harcadığı yönünde iddialar mevcut. Ayrıca diğer bölümlerde Freud'u yerden yere vuran yazarın Dostoyevski'yi delidir ne yapsa yeridir şiarıyla eleştirmek için sürekli ünlü hekimin adını geçirmesi dikkatimden kaçmadı.
Dostoyevski kısmı hariç soran herkese önereceğim kitaplardan. Özellikle Yiğit Yavuz'un çevirileri ve notları çok iyiydi. Emeğine sağlık kendisinin.
Alıntılar;
"Ama 'yalınlığın' boş laf olduğunu unutmamalı. Hiçbir büyük yazar yalın değildir."
"Daha da ileri gidip, Dostoyevski ya da Gorki'yi Çehov'a tercih edenlerin asla Rus edebiyatının ve Rus hayatının temellerini, daha önemlisi evrensel edebiyat sanatının temellerini kavrayamayacağını söyleyeceğim."
"Sarıyı ve menekşe rengini ilk gören Gogol (ondan sonra da Lermontov ve Tolstoy) olmuştu."
March 2, 2020
Εξαιρετικό.
June 6, 2021
Una delle cose divertenti qui sopra è leggere le reazioni stizzite o scandalizzate di probi lettori a libri come questo, che paiono quasi scritti apposta per potere stanare il pubblico più letterariamente conformista e dargli la baia; beninteso, a dire “Dante fa schifo”, “il Tasso è un fesso”, “Virgilio è noioso” basta qualsiasi quindicenne citrullo e supponente: ma Nabokov, allorché cerca di scalzare il piedistallo al monumento di Dostoevskij – perché lo scandalo viene tutto, in sostanza, dal capitolo dedicato all’autore dei Fratelli Karamazov – e di abbatterne il simulacro a colpi di mazza, lo fa sì con tono di sfida, ma nel contempo allegando ragioni di critica estetica e storica; il lettore rimane libero di ritenerle speciose: ma non si capisce perché le debba pigliare come offese personali, a mo’ di signorinella offesa da un manovale che le abbia fischiato dietro ammirandola da un ponteggio. Il fatto è che Nabokov fu anzitutto uno scrittore, e che scrittore! Non era un filologo, non era uno storico della letteratura, non era uno slavista. Il suo approccio ai classici della sua patria era condizionato dal suo senso acuto e peculiare della lingua e dalla sua condizione d’esule: e questa gl’impediva di apprezzare autori dove preoccupazioni extraletterarie, per quanto nobili, ad esempio di giustizia sociale, gli sembrassero prevalere sulle genuine qualità narrative. L’estetica grettamente pedagogica infatti era, quando il Nostro metteva giù questi appunti, tra gli anni Quaranta e Cinquanta, l’imperativo categorico della cultura sovietica; e a tal proposito va riconosciuto che, nel capitoletto su Gor’kij, Nabokov, che lo disprezzava come scrittore, ne dà invece una valutazione sostanzialmente positiva come uomo, attribuendogli modestia e un’indole generosa ed equanime. A proposito di Gor’kij, oltretutto, il Nostro appare buon profeta: ne avvertì difatti la caducità sicura della fama; non so, a onor del vero, se in Russia egli goda tuttora di molta stima: da noi, al contrario di tanti altri suoi connazionali, vedo che ormai è pochissimo letto. Di carattere ghiribizzoso e a volte aspro, Nabokov s’impuntava talora su questioni di lana caprina: rese oggetto d’una sua personale crociata il nome, o meglio il cognome, della povera Anna Karenina, impuntandosi perché fosse tradotto con Karenin, secondo le norme dell’onomastica occidentale; quella moderna, però: egli poteva non saperlo, ma anche in Italia, sia pur non a livello ufficiale, nei secoli passati era costume diffuso quello di declinar i cognomi, sicché Michelangelo, o Michelagnolo, poteva diventare “il Buonarroto”, e in una famiglia Rossi poteva essere indicato il casato in generale come “i Rossi”, mentre poi si parlava di Tizio Rosso e Sempronia Rossa. A parte tali estrosità, questi appunti, ché tali sono, serbano tanta copia di suggestioni esegetiche, di sottigliezze interpretative, di annotazioni gustose, che scorrerli è un piacere, benché l’autore fosse contrario a che qualcuno li pubblicasse postumi, a causa dello stato frammentario e cursorio in cui si trovavano. Soprattutto dove il Nostro si sente più a casa, come in Gogol’, nell’Anna Karenina, nei racconti di Cechov, la lettura profonda e attenta dei testi fa nascere considerazioni preziose anche per il lettore d’oggi: tendenza costante infatti è qui quella di far parlare da un lato il testo, senza troppo appesantirlo con ricerche di “messaggi” a tutti i costi e di simbologie tirate per i capelli, dando però, dall’altro, anche tutta quella messe di ragguagli, a volte minuti, su particolarità della vita quotidiana della vecchia Russia estranee all’uditorio americano di queste lezioni, ma necessarie a un pieno e ragionato godimento del testo stesso. Se invece di badare tanto alle accuse di volgarità o confusione sferrate contro Dostoevskij certi lettori dal cuore sensibile andassero a leggere, per esempio, con attenzione, senza fretta, certe pagine dedicate a Tolstoj, credo che capirebbero come Nabokov fosse tutt’altro che un dilettante fazioso. Può darsi che qua e là si sbagliasse: non era uno specialista; ma era russo, amava la propria lingua. Anche Mandel’stam scrisse qualche sciocchezza su Dante, però in mezzo a tante annotazioni piene di sensibilità e di acume. Io, ad esempio, penso di aver imparato molto da queste pagine. Certo, non sono uno slavista, e potrei avere scambiato per oro un coacervo di princisbecco; tuttavia non me ne preoccupo: trovo delizioso questo libro anche nelle sue imperfezioni; soprattutto perché vi ho trovato passi come questo: “Il velluto era quanto mai di moda [ai tempi di Anna Karenina, n.d.r.], e per un ballo una signora poteva indossare una robe princesse di velluto nero su una gonna di faille ornata di pizzo Chantilly, e un mazzolino di fiori tra i capelli”: e qui si deve perdonare a Nabokov qualsiasi leso Dostoevskij, e fargli un applauso di tutto cuore.
March 4, 2021
La mia videorecensione, con un particolare riferimento al capitolo su Dostoevskij, è QUI:
https://www.youtube.com/watch?v=hnHdV...
https://www.youtube.com/watch?v=hnHdV...
September 14, 2020
это книга не столько про русскую литературу (о которой позволяет узнать немало, но скорее мимоходом, вопреки), сколько про Набокова, его взгляды на искусство, эстетику и общество. и самое интересное для меня прозвучало даже не в самом курсе лекций, а во вступлении к нему.
я никогда не задумывалась о том, что Набоков — дворянин. не разночинец или ещё кто, кто бывает в ХХ веке, а аристократ. и в лекциях его по литературе это проступает крайне интересно — какой-то удивительно тонкой, умной и интересной, но непробиваемой косностью. читать это крайне занимательно! ведь вкус Набокова интересен, а наблюдения тонки — но в то же время сложно не приподнимать бровь, когда сознаёшь, что ему даже в голову не приходило помыслить субъективность оных. нет, вот нравятся ему описания природы у Тургенева — и точка, а остальное всё не особо — и тоже точка. и есть в этом что-то такое очаровательно старомодное — пока речь идёт о литературе, конечно.
он, конечно, страшно обиделся бы, что я списываю черты его характера на сословие. но я тут в привилегированной позиции: он-то уже умер.
я никогда не задумывалась о том, что Набоков — дворянин. не разночинец или ещё кто, кто бывает в ХХ веке, а аристократ. и в лекциях его по литературе это проступает крайне интересно — какой-то удивительно тонкой, умной и интересной, но непробиваемой косностью. читать это крайне занимательно! ведь вкус Набокова интересен, а наблюдения тонки — но в то же время сложно не приподнимать бровь, когда сознаёшь, что ему даже в голову не приходило помыслить субъективность оных. нет, вот нравятся ему описания природы у Тургенева — и точка, а остальное всё не особо — и тоже точка. и есть в этом что-то такое очаровательно старомодное — пока речь идёт о литературе, конечно.
он, конечно, страшно обиделся бы, что я списываю черты его характера на сословие. но я тут в привилегированной позиции: он-то уже умер.
April 1, 2023
İçlerinden birisi olmanın ötesinde, Rusya’yı ve Rusları çok iyi tanıyan, analiz eden ve tanımlayan yazarın bu kitabı da, Edebiyat Dersleri adlı kitabı gibi, edebiyat konusunda çok değerli bir çalışma, çok önemli bir kaynak.
Çok yararlandım, keyifle okudum. Rus Edebiyatını yeniden okuma planlamalarım öncesinde okumak, bir çok konuya farklı bakış açısıyla yaklaşmamı sağladı.
Rus Edebiyatı okumaları öncesinde herkesin okumasının yararlı olacağını düşünüyorum.
“… fakat asıl dikkat etmemiz gereken, fikirler değildir. Sonuçta edebiyatın bir fikirler örüntüsü değil, imgeler örüntüsü olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız. Bir kitaptaki tasvirlere, büyüye kıyasla, fikirler o kadar önemli değildir. Burada bizi ilgilendiren Levin’nin ya da Leo’nun ne düşündüğü değil, düşüncelerdeki dönüşümü, geçişi, hareketi bu kadar düzgünce ifade eden o küçük böcektir.
… yine gözümüzü tasvirlerden ayırmayalım ve fikirleri bırakalım, istedikleri gibi üst üste yığılıp dursunlar. Edebiyatın gerçek işlevi söz, ifade, imgedir. Fikirler değil….”, sf; 232-233.
Çok yararlandım, keyifle okudum. Rus Edebiyatını yeniden okuma planlamalarım öncesinde okumak, bir çok konuya farklı bakış açısıyla yaklaşmamı sağladı.
Rus Edebiyatı okumaları öncesinde herkesin okumasının yararlı olacağını düşünüyorum.
“… fakat asıl dikkat etmemiz gereken, fikirler değildir. Sonuçta edebiyatın bir fikirler örüntüsü değil, imgeler örüntüsü olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız. Bir kitaptaki tasvirlere, büyüye kıyasla, fikirler o kadar önemli değildir. Burada bizi ilgilendiren Levin’nin ya da Leo’nun ne düşündüğü değil, düşüncelerdeki dönüşümü, geçişi, hareketi bu kadar düzgünce ifade eden o küçük böcektir.
… yine gözümüzü tasvirlerden ayırmayalım ve fikirleri bırakalım, istedikleri gibi üst üste yığılıp dursunlar. Edebiyatın gerçek işlevi söz, ifade, imgedir. Fikirler değil….”, sf; 232-233.
July 15, 2021
form versus substance
I think Nabokov's lectures are good to read for young people, inculcating a useful aestheticism, provided they avoid accepting everything he says. Unfortunately I notice people often are taken by the charisma of brute pronouncements against writers they haven't read yet. (People are always looking for excuses to not read certain writers when the amount of things they have to read seems large and they haven't learned to love reading always.)
I believe Nabokov's assessment of Dostoyevsky says, as usual, more about Nabokov than of the Russian giant. It comes as no surprise, but to fully grasp his evaluation one must know of Nabokov's personality and life history as much if not more than of his work. If looking for context I advise looking at what his lectures were like to people who attended them as well as his translation work. I would say Dostoevsky and Nabokov were people at the antipodes of life experience as well as artistic sensitivities. A matter of form versus substance, one can not doubt Nabokov's word crafting skill as one can not doubt Dostoevsky's message and depth. I do not mean to establish a false equivalence, Nabokov's assessment is simply wrong, exaggerated and biased, but the reasons why this is so is what, to me, is the most interesing part. I believe it boils down to life experience, Nabokov cannot imagine the feverish states, the twisted logic of Dostoevsky's characters, cannot digest them simply because they are alien to him. Dostoevsky's characters are, to Nabokov, both cliché and unbelievable. They remind him, I think, of part of the Russian soul he dislikes and would rather forget. Dostoevsky seeks to explore and describe the extremes of thought, emotion and life he knows so well. Life can be full of hardship, of pain, and at the same time incredibly dull. To Nabokov eliciting feelings in the reader is the goal, not only of writing but of art in general. In Dostoevsky this is a byproduct of his descriptory prowess.
I'll end this rambling with a quote by someone who also spoke harshly about Dostoevsky but later in his life, when a man takes stock of his work, changed his point of view.
P. S. What's really irritating about Nabokov is that he missed out on reading To The Lighthouse, probably because the first page seemed Freudian and Woolf was a woman, when he would liked the rest of it very much. Simply sad
I think Nabokov's lectures are good to read for young people, inculcating a useful aestheticism, provided they avoid accepting everything he says. Unfortunately I notice people often are taken by the charisma of brute pronouncements against writers they haven't read yet. (People are always looking for excuses to not read certain writers when the amount of things they have to read seems large and they haven't learned to love reading always.)
Dostoyevsky. A cheap sensationalist, clumsy and vulgar. A prophet, a claptrap journalist and a slapdash comedian. Some of his scenes are extraordinarily amusing. Nobody takes his reactionary journalism seriously.
I believe Nabokov's assessment of Dostoyevsky says, as usual, more about Nabokov than of the Russian giant. It comes as no surprise, but to fully grasp his evaluation one must know of Nabokov's personality and life history as much if not more than of his work. If looking for context I advise looking at what his lectures were like to people who attended them as well as his translation work. I would say Dostoevsky and Nabokov were people at the antipodes of life experience as well as artistic sensitivities. A matter of form versus substance, one can not doubt Nabokov's word crafting skill as one can not doubt Dostoevsky's message and depth. I do not mean to establish a false equivalence, Nabokov's assessment is simply wrong, exaggerated and biased, but the reasons why this is so is what, to me, is the most interesing part. I believe it boils down to life experience, Nabokov cannot imagine the feverish states, the twisted logic of Dostoevsky's characters, cannot digest them simply because they are alien to him. Dostoevsky's characters are, to Nabokov, both cliché and unbelievable. They remind him, I think, of part of the Russian soul he dislikes and would rather forget. Dostoevsky seeks to explore and describe the extremes of thought, emotion and life he knows so well. Life can be full of hardship, of pain, and at the same time incredibly dull. To Nabokov eliciting feelings in the reader is the goal, not only of writing but of art in general. In Dostoevsky this is a byproduct of his descriptory prowess.
I'll end this rambling with a quote by someone who also spoke harshly about Dostoevsky but later in his life, when a man takes stock of his work, changed his point of view.
"In the preface to an anthology of Russian literature, Vladimir Nabokov stated that he had not found a single page of Dostoevsky worthy of inclusion. This ought to mean that Dostoevsky should not be judged by each page but rather by the total of all the pages that comprise the book."
- Jorge L. Borges.
P. S. What's really irritating about Nabokov is that he missed out on reading To The Lighthouse, probably because the first page seemed Freudian and Woolf was a woman, when he would liked the rest of it very much. Simply sad
April 6, 2021
Posso non condividere alcune sue opinioni su Dosto o su Gogol... ma chi sono io in confronto a Nabokov? Che rimane sempre un grande professore ed un grande scrittore!
February 24, 2014
Libro construido a partir de las notas de clases sobre literatura rusa del siglo XIX por el conocido autor Vladimir Nabokov, que quizás con la excepción de sus capítulos sobre Tolstoi, Gógol y Chéjov nos terminan diciendo más sobre Nabokov que sobre los autores y obras tratados:
La lección sobre Gógol es muy interesante, en particular cuando explica las dificultades de traducir a este autor al inglés. Trata su novela inconclusa Almas muertas y uno de sus cuentos más logrados El abrigo (lástima que no incluyó el fantástico La nariz), logrando en la discusión introducir una idea bastante clara de su comedia satírica El inspector.
El capítulo sobre Turguéniev, y su novela Padres e hijos, lo encontré flojo; Nabokov parece admitir a regañadientes ciertas bondades estilísticas en el autor pero le resulta poco convincente la estructura y el desarrollo de la novela.
El tratamiento de Nabokov a Dostoyevski es absolutamente destructivo, lo considera de hecho un autor estilísticamente mediocre y lo reduce al nivel de un autor morboso de protonovelas negras. Uno de los juicios más amables que emite es el siguiente:
En cambio, las mejores lecciones del libro son, sin duda alguna, las dedicadas a Lev Tolstoi y en particular el análisis, particular pero fascinante de Anna Karénina. Personalmente recomendaría empezar por el tratamiento de Nabokov de Tolstoi y de esta novela, o por lo menos no abandonar el libro antes de leer esta parte. Curiosamente, Nabokov apenas menciona de pasada Guerra y Paz.
El tratamiento sobre Chéjov y dos de sus cuentos (La dama del perrito, En el barranco) son también muy buenos y vale la pena leerlos, mientras que ironiza, satiriza y deja por el piso a La gaviota.
A Gorki lo despacha rápidamente, sin encontrarle ningún mérito como escritor.
Dos de los ensayos finales, Filisteos y filisteísmo, así como El arte de traducir están dentro de lo mejor del fino estilo irónico de Nabokov.
Con la excepción de los escritos sobre los cuentos de Chéjov y sobre El abrigo de Gógol, no recomendaría leer estas notas de Nabokov, antes de haber leído las obras; los escritos sobre Anna Karenina, porque se aprecia mejor después de leer la novela, y los escritos sobre Turguéniev y Dostoyevski, porque, lamentable y erróneamente, no dejan ganas de abordarlos.
Tolstoi es el mayor escritor ruso de ficción en prosa. Dejando aparte a sus predecesores Pushkin y Lérmontov, podríamos enumerar así a los más grandes artistas de la prosa rusa: primero, Tolstoi; segundo, Gógol; tercero, Chéjov; cuarto, Turguéniev. Esto es un poco como calificar exámenes, y sin duda Dostoyevski y Saltikov estarán esperándome a la puerta de mi despacho para pedir explicaciones por sus bajas notas.El libro comienza con un excelente ensayo introductorio Escritores, censores y lectores rusos que nos ayudan a ubicar a los novelistas en su lucha contra la censura imperial, a la vez que la contrastan con el sistema soviético posterior.
La lección sobre Gógol es muy interesante, en particular cuando explica las dificultades de traducir a este autor al inglés. Trata su novela inconclusa Almas muertas y uno de sus cuentos más logrados El abrigo (lástima que no incluyó el fantástico La nariz), logrando en la discusión introducir una idea bastante clara de su comedia satírica El inspector.
El capítulo sobre Turguéniev, y su novela Padres e hijos, lo encontré flojo; Nabokov parece admitir a regañadientes ciertas bondades estilísticas en el autor pero le resulta poco convincente la estructura y el desarrollo de la novela.
El tratamiento de Nabokov a Dostoyevski es absolutamente destructivo, lo considera de hecho un autor estilísticamente mediocre y lo reduce al nivel de un autor morboso de protonovelas negras. Uno de los juicios más amables que emite es el siguiente:
Mi posición respecto a Dostoyevski es curiosa y difícil. En todos mis cursos abordo la literatura desde el único punto de vista en que la literatura me interesa, esto es, el punto de vista del arte perdurable y el genio individual. Desde ese punto de vista, Dostoyevski no es un gran escritor, sino un escritor bastante mediocre; con destellos de excelente humor, separados, desgraciadamente, por desiertos de vulgaridad literariaCita con venenoso beneplácito la ácida opinión de Turguéniev sobre la irrupción de Dostoyevsky:
Turguéniev le calificó de nuevo grano en la nariz de la literatura rusa.Continúa más adelante, inmisericordiosamente:
La falta de gusto de Dostoyevski, sus monótonos tejemanejes con personas aquejadas de complejos prefreudianos, su manera de refocilarse en las desventuras trágicas de la dignidad humana, todo esto es difícil de admirar.Para Nabokov, Crimen y Castigo, Memorias de una ratonera, El idiota, Los demonios y Los hermanos Karamázov son uno peor que el otro; Dostoyevki es para Nabokov más que un novelista, un mal autor de diálogos interminables y patológicos, sin valor trascendente alguno. Quizás lo más interesante de las lecciones sobre Dostoyevski son los datos biográficos que introduce Nabokov.
En cambio, las mejores lecciones del libro son, sin duda alguna, las dedicadas a Lev Tolstoi y en particular el análisis, particular pero fascinante de Anna Karénina. Personalmente recomendaría empezar por el tratamiento de Nabokov de Tolstoi y de esta novela, o por lo menos no abandonar el libro antes de leer esta parte. Curiosamente, Nabokov apenas menciona de pasada Guerra y Paz.
El tratamiento sobre Chéjov y dos de sus cuentos (La dama del perrito, En el barranco) son también muy buenos y vale la pena leerlos, mientras que ironiza, satiriza y deja por el piso a La gaviota.
A Gorki lo despacha rápidamente, sin encontrarle ningún mérito como escritor.
Dos de los ensayos finales, Filisteos y filisteísmo, así como El arte de traducir están dentro de lo mejor del fino estilo irónico de Nabokov.
Con la excepción de los escritos sobre los cuentos de Chéjov y sobre El abrigo de Gógol, no recomendaría leer estas notas de Nabokov, antes de haber leído las obras; los escritos sobre Anna Karenina, porque se aprecia mejor después de leer la novela, y los escritos sobre Turguéniev y Dostoyevski, porque, lamentable y erróneamente, no dejan ganas de abordarlos.
January 7, 2011
Disappointedly superficial and biased in many places. Sentences like "forget about ideas" or "literature is all about style" are scattered all over the place without any convincing argumentation -- the reason is, of course, that it is style but never ideas that you find in Nabokov's own work. The chapters on Dostoyevsky are embarrassing and unbelievably biased. Fantastic and "crazy" characters are charming in Gogol's stories but become annoying and stupid in Dostoyevsky's. Why? Because! Tolstoy sincerely repented his sins whereas Dostoyevsky was a liar and a hypocrite. How does he know it? He just does. The comparative praise of Gorky and his virtues is another mystery of the lectures.
The bottom line: you won't learn much about Russian literature from these lectures. Instead you will understand more about how to read and appreciate Nabokov's novels.
The bottom line: you won't learn much about Russian literature from these lectures. Instead you will understand more about how to read and appreciate Nabokov's novels.
January 7, 2015
This is a compilation of Vladimir Nabokov's lectures given when he was a professor at Wellesley and Cornell in the 1940s and 1950s. I would highly recommend it if you have read any of the authors he covers (Chekhov, Dostoevski, Gogol, Gorki, Tolstoy, and Turgenev). The treatment of Anna Karenina is especially thorough and delightful.
These are not lectures in the academic sense that you will be exposed to critical trends and philosophical arguments raised by the texts in question. They are extremely accessible (and typeset in a comfortably large size). Nabokov offers some interesting biographical details about the authors, but he does not even mess with their philosophies or beliefs or their sociocultural milieu. Nabokov's basic approach to literature is as a passionate reader. His recurring theme is that "literature belongs not to the department of general ideas but to the department of specific words and images," and this is what his lectures focus on. He offers floor plans of railway cars and pictures of the characters' clothing. He carefully sets forth the chronology of the characters' actions. He analyzes the way the authors write, often reading sizeable excerpts from their books. And he lavishes his own dramatic opinions upon his hearers.
Nabokov is a matchless guide through Russian literature. Not only does he know the country and the language as a native Russian, but he is a virtuoso writer in English. Here is one example of the sprightly wordplay that appears in his lectures:
The best professors are the ones who clearly love what they are teaching. You can check this out from the library and enjoy one of the best literature courses in history for free.
By the way, Nabokov's lectures on non-Russian literature are published in a separate volume. If you haven't read any Russian literature in recent memory, I would recommend that volume equally highly.
These are not lectures in the academic sense that you will be exposed to critical trends and philosophical arguments raised by the texts in question. They are extremely accessible (and typeset in a comfortably large size). Nabokov offers some interesting biographical details about the authors, but he does not even mess with their philosophies or beliefs or their sociocultural milieu. Nabokov's basic approach to literature is as a passionate reader. His recurring theme is that "literature belongs not to the department of general ideas but to the department of specific words and images," and this is what his lectures focus on. He offers floor plans of railway cars and pictures of the characters' clothing. He carefully sets forth the chronology of the characters' actions. He analyzes the way the authors write, often reading sizeable excerpts from their books. And he lavishes his own dramatic opinions upon his hearers.
Nabokov is a matchless guide through Russian literature. Not only does he know the country and the language as a native Russian, but he is a virtuoso writer in English. Here is one example of the sprightly wordplay that appears in his lectures:
One peculiar feature of Tolstoy's style is what I shall term the "groping purist." In describing a meditation, emotion, or tangible object, Tolstoy follows the contours of the thought, the emotion, or the object until he is perfectly satisfied with his re-creation, his rendering. This involves what we might call creative repetitions, a compact series of repetitive statements, coming one immediately after the other, each more expressive, each closer to Tolstoy's meaning. He gropes, he unwraps the verbal parcel for its inner sense, he peels the apple of the phrase, he tries to say it one way, then a better way, he gropes, he stalls, he toys, he Tolstoys with words.
The best professors are the ones who clearly love what they are teaching. You can check this out from the library and enjoy one of the best literature courses in history for free.
By the way, Nabokov's lectures on non-Russian literature are published in a separate volume. If you haven't read any Russian literature in recent memory, I would recommend that volume equally highly.
July 13, 2020
Nabokov is brilliant, I need more of his lectures
October 15, 2021
Πέντε* παρά το ότι, όπως είπε και η Christina, απαξιώνει τον Ντοστογιέφκι.
July 11, 2020
Ένα υπέροχο βιβλίο για τους λάτρεις της ρώσικης λογοτεχνίας. Πόσο δίκιο έχει ο Ναμπόκοφ ότι ο 19ος αιώνας ήταν ο αιώνας που έδωσε τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ρώσικης κι εγώ θα πω της παγκόσμιας λογοτεχνίας...στο μόνο που δεν μπόρεσα να συμφωνήσω μαζί του ήταν η άποψη του για τον Ντοστογιέφσκι αλλά μπορώ να πω ότι είχε μεγάλο ενδιαφέρον η ανάγνωση της δικής του απόψης
June 3, 2022
4,5 stelle
Posso accettare tutto ma non gli attacchi sistematici a Fëdor (scherzo, o forse no?). Meno riuscito del volume precedente, comunque sempre una serie di analisi di altissimo livello. Fanno sicuramente la parte del leone la lezione su Anna Karenin (così come lo traduce Nabokov), su “scrittori, censori e lettori russi” e sull’arte della traduzione.
Posso accettare tutto ma non gli attacchi sistematici a Fëdor (scherzo, o forse no?). Meno riuscito del volume precedente, comunque sempre una serie di analisi di altissimo livello. Fanno sicuramente la parte del leone la lezione su Anna Karenin (così come lo traduce Nabokov), su “scrittori, censori e lettori russi” e sull’arte della traduzione.
March 17, 2020
Καραντινάτη κριτική :p
https://pepperlines.blogspot.com/2020...
https://pepperlines.blogspot.com/2020...
April 29, 2023
آن قدری که انتظار داشتم عمیق نبود. بیشتر مباحث ذوقی بود نه نظری.
January 6, 2023
A disagreeable old fart.
Read
February 20, 2022as always, vladi telling me i'm dumb in several chapters
October 27, 2016
Nabokov es un distinto. Sin pelos en la lengua hace un recorrido por seis autores centrales de la literatura rusa y tiene tiempo además para hablar sobre censura, lo que el denomina filisteísmo, o el arte de la traducción. Sus palabras son severas, es un hombre crudo que dice las cosas por su nombre. Si hace falta destrozar a Dostoievski, lo hace -desmitificarlo, digo con sus palabras- y no escatima elogios para Tolstoi o Gogol si hace falta. Concibe la literatura como un arte, y esto le hace pensar los materiales a partir de una subjetividad con aspiraciones divinas donde el artista se vuelve el creador de un universo particular: https://fbcdn-sphotos-a-a.akamaihd.ne...
Es muy importante que estas conferencias estén dadas en inglés para estudiantes estadounidenses debido a que se ocupa principalmente de las operaciones de traducción sobre los autores. Nabokov es un detallista, un obseso, y en esa virtud que a veces puede bordear lo patológico es donde encontramos la riqueza de sus observaciones. Es IMPRESIONANTE su forma de leer Anna Karenina, razón por la cual al terminar de leer esa novela no hice observación alguna al respecto, creo que ahí ya está dicho todo. Este libro me parece vital para cualquier lector interesado en la materia, aunque sea tenerlo visto para despreciarlo si hiciera falta, pero considero que ignorarlo es directamente un error. Hacía mucho no leía a alguien con tamaña pasión hablar sobre literatura, y calculo que desde Nicolás Rosa -salvando las distancias- no tenía una experiencia similar.
Leí este libro en un pdf en español y resultó estar cortado así que lo busqué en mercadolibre. Posteriormente fui advertido por un usuario de este medio (aka Julio Cesar) de que se encontraba en inglés en una biblioteca a solo cuadras de mi trabajo. Fui y estuve leyendo sostenidamente una edición preciosa alrededor de unas dos horas hasta que me dijeron que cerraba y tuve que irme. Esa misma noche, otro usuario (aka Diana), me pasó el pdf completo en inglés. Ahí tuve la oportunidad de terminarlo pero la realidad es que finalmente voy a comprar el libro porque quiero tenerlo más adelante, para cuando quiera revisar algún concepto o cuestión, pienso que puede servirme. Y además siempre es importante, también, tener los libros que nos gustan en físico.
Es muy importante que estas conferencias estén dadas en inglés para estudiantes estadounidenses debido a que se ocupa principalmente de las operaciones de traducción sobre los autores. Nabokov es un detallista, un obseso, y en esa virtud que a veces puede bordear lo patológico es donde encontramos la riqueza de sus observaciones. Es IMPRESIONANTE su forma de leer Anna Karenina, razón por la cual al terminar de leer esa novela no hice observación alguna al respecto, creo que ahí ya está dicho todo. Este libro me parece vital para cualquier lector interesado en la materia, aunque sea tenerlo visto para despreciarlo si hiciera falta, pero considero que ignorarlo es directamente un error. Hacía mucho no leía a alguien con tamaña pasión hablar sobre literatura, y calculo que desde Nicolás Rosa -salvando las distancias- no tenía una experiencia similar.
Leí este libro en un pdf en español y resultó estar cortado así que lo busqué en mercadolibre. Posteriormente fui advertido por un usuario de este medio (aka Julio Cesar) de que se encontraba en inglés en una biblioteca a solo cuadras de mi trabajo. Fui y estuve leyendo sostenidamente una edición preciosa alrededor de unas dos horas hasta que me dijeron que cerraba y tuve que irme. Esa misma noche, otro usuario (aka Diana), me pasó el pdf completo en inglés. Ahí tuve la oportunidad de terminarlo pero la realidad es que finalmente voy a comprar el libro porque quiero tenerlo más adelante, para cuando quiera revisar algún concepto o cuestión, pienso que puede servirme. Y además siempre es importante, también, tener los libros que nos gustan en físico.
June 23, 2013
Of course he's opinionated, not to say dismissive. That can be entertaining, especially if you're not a big fan of Dostoevsky either. But he's also genuinely interested in describing why and showing how Tolstoy and Gogol and Chekhov are great. I don't need him to convince me about Tolstoy, but now I'm headed back to give Turgenev and Chekhov another try.
If his strong opinions are too much for you sometimes, just think how his head would have exploded if he'd known that these unedited lectures would have been cobbled together with leftover essays, part of his unpublished book on Anna Karenina and his published one on Gogol, and then slung out there. I'm glad they were.
If his strong opinions are too much for you sometimes, just think how his head would have exploded if he'd known that these unedited lectures would have been cobbled together with leftover essays, part of his unpublished book on Anna Karenina and his published one on Gogol, and then slung out there. I'm glad they were.
July 30, 2019
5 yıldız verip geçecektim ama belki birisinin kitabı okumasına araç olurum diye düşünerek ufak bir not düşmek istedim. nabokov'un bu çalışmasının edebiyat alanında yapılmış en kıymetli işlerden birisi olduğunu düşünüyorum. bunun sebebi ise kitabın dengeli hali. Dengeden kast ettiğim ise şu: bu kitap hiçbir zaman sizi yazar biyografisine veya eserlere dair üstünkörü açıklamalara boğmuyor. Ek olarak Nabokov'un üslubu, eseri bir çalışmadan ziyade denemeye veya "itiraf"a çeviriyor zira nabokov, yazardan ve eserinden bahsederken onunla olan geçmişinden, anısından, ilk okuma girişiminden vs. de bahsediyor.
October 8, 2021
εξαιρετικός παρότι τον έχει σκίσει τον Ντοστογιέφσκι
June 2, 2018
به نام او
من تا این اندازه که ناباکف ضدداستایفسکی است از داستایفسکی بدم نمی آید (اصلا بعضی از آثارش را بی نهایت دوست دارم) ولی همانند ناباکف تالستوی را میستایم.
بخش آناکارنینای این کتاب پر نکتههای ارزشمند در مورد این شاهکار ادبی ست
من تا این اندازه که ناباکف ضدداستایفسکی است از داستایفسکی بدم نمی آید (اصلا بعضی از آثارش را بی نهایت دوست دارم) ولی همانند ناباکف تالستوی را میستایم.
بخش آناکارنینای این کتاب پر نکتههای ارزشمند در مورد این شاهکار ادبی ست
Displaying 1 - 30 of 160 reviews